فایلستان

آنکه او از جان و دل آگاه بود

رهنمای رهروان راه بود

گفت یک روزی در ایام سفر

می‌شدم در بادیه بی‌پا و سر

کوه و صحرا جملگی پر برف بود

هیچ جا روی زمین خالی نبود

دیدم آنجا در میان ابر و میغ‌

ارزنی می‌ریخت گبری بی‌دریغ‌

گفتمش ای گبر بر گو قول راست‌

دانه بی‌دام پاشیدن چراست‌

گفت مرغان در سواد ابترند

می‌نیابند دانه و بس مضطرند

بهر آن می‌پاشم این ارزن که تا

سیر گردند مرغکان بینوا

حق مگر زین رو به من رحمت کند

در قیامت این بود ما را سند

هر که از آفتاب نور الله

دل و جانش منور است چو ماه

در پی سیم و زر کجا پوید

روشنایی ز نورحق جوید

حرص و دل هر دو در یکی سینه

روی زنگی ست پیش آیینه

این بزم ماتم است و یا محشرست این؟ یا مجلس عزای شه بی سرست این؟
این قطره خون دلی است که لوح سینه است یا این که عود سوخته در مجمرست این؟
ای دل! به سان شمع بسوز و به غم بساز بزم عزای خسرو دین پرورست این‌
گر باور تو نیست درین داوری مرا شاهد دو عادل‌اند: دو چشم ترست این‌
دانی چه گفت آن شه لب تشنه زیر تیغ بشنو حدیث راست که در خاطرست این ...
دادم ز صدق گر به سرِ وعده تو سر در خجلتم که آه همین یک سرست این! ...
آمد ندای غیب که سر دادنت قبول از لطف ما به فرق سران افسرست این‌
چون شد گذار قافله غم به مقتلش شد شورشی که گفت فلک محشرست این!

زینب در آن میانه، به نعش بردارش گفتا که ای اسیر ستم! خواهرست این‌
زخم تنت چراست فزون از ستاره‌ها جانا! مگر سپهر پراز اخترست این؟
این پیکرست یا مهِ بنهفته در شفق یا مهر تابناک به خون اندرست این؟ ...
سر نیست برسنان ستم، گوییا کنون طالع به چرخ نیزه خور خاورست این! ...
و آن گه به ناله گفت که: یا ایها الرسول! غلتان به خاک نور دل حیدرست این‌
بی تن به روی نیزه اعدا، سرست آن بی سر به روی خاک بلا، پیکرست این‌
آن قاسم بریده سر و پای در حناست وین اکبر شکسته بر و اصغرست، این!
آن سرو سرنگون شده عباس با وفاست وین عون خون تپیده تن و جعفرست این! ...
گردیده پاره پاره ز چنگال روبهان فرزند شیر صف شکن صفدرست این ...
شد تشنه لب شهید حسین غریب تو اندر لب فرات، کرا باورست این؟! ...
پس دخت دختر نبی و، زاده ولی رو کرد جانب نجف و گفت یا علی 

زین درد خون گریست سپهر و ستاره هم خون گشت قلب لعل و دل سنگ خاره هم‌
بر سر زدند از الم زاده بتول تنها همین نه مریم و هاجر که ساره هم‌
بستند راه مهلت او از چهار سو تنها نه راه مهلت او راه چاره هم‌
کردند قتل عام به نوعی که شد قتیل از کودکان آل نبی شیرخواره هم‌
بر قتل شیر خواره نکردند اکتفا تاراج برده‌اند زکین گاهواره هم‌
از کینه، استخوان بر وسینه‌اش شکست تنها نه سنگ ظلم، که از سُمِّ باره هم‌
بر خور نشست از اثر نعل میخ کوب تنها نه نقش ماه که نقش ستاره هم‌
بگذاشتند پیکر مجروح او به خاک نگذشته‌اند ز آن بدن پاره پاره هم‌
آن پیکر شریف چو بر روی خاک ماند بر روی او پیاده گذشت و سواره هم‌
شد پاره، گوش پردگیِ گوشواره عرش تاراج گشت زیور و خلخال و یاره هم‌
زین نظم شد گشوده به رویم درِ الم  بر قلب من نشست ز مَرْهَم هزار هم

در حیرتم که لاله دلش داغدارِ کیست؟ سنبل گشوده گیسوی و آشفته تارِ کیست؟ ...
گل از برای چیست که بنموده جامه چاک؟ باد صبا به طرْف چمن بیقرارِ کیست؟
بگذر به دشت ماریه، ای باد صبحدم آنجا سؤال کن که در آنجا مزارِ کیست؟
افغان کنان به دیده خونین نظر نما کآن جا ز خون گل بدنان لاله زار کیست؟
از آهوان وحشی آن سرزمین بپرس (کاین صید دست و پازده در خون)  شکار کیست؟ ...
و آن مرقدی که تربت او راست بوی سیب‌در حیرتم که نفخه مشک تتار کیست؟
خاکش مگر گل است؟ نه! گل سینه چاک اوست گُل پای در گِلی است به جایی که خاک اوست

اُریجن که نام مصری‌اش پسر هوروس (Horus) بود، در سال ۱۸۴م (یا ۱۸۴) در یک خانواده نسبتا مرفّه مسیحی دراسکندریه مصر (شهر علم و دانش) به دنیا آمد.او فرزند ارشد در میان هفت فرزند خانواده بود. پدرش یک مسیحی باایمان بود که امکان تحصیل علوم و اعتقاد راسخ مسیحی را برای او فراهم ساخت. او هم به آموختن کتاب مقدس علاقه زیادی داشت ـ به گونه‌ای که این انس مخصوص او به کتاب مقدس باعث می‌شد قسمت‌های مطوّلی از آن را حفظ کند ـ وهم در یادگیری فلسفه یونانی ـ افلاطونی بسیار تلاش می‌کرد. او شاگرد ساکاس در فلسفه نوافلاطونی بود. ساکاس در فلسفه افلاطونی شهرت فراوانی داشت و شاگردان معروفی مانند فلوطین از او درس آموختند.

اُریجن هنوز در سنین نوجوانی بود که پدرش را به خاطر ایمانش شکنجه، و در انظار عموم گردن زدند و دارایی‌های خانوادگی‌اش را مصادره کردند. اما خوش‌اقبالی او موجب شد که در خانه یک زن ثروتمند پذیرفته گردد و پس از مدتی دوباره به تحصیل و مطالعات فلسفی خود ادامه دهد. وی موفق شد یک مدرسه دستور زبان افتتاح کند؛ تا هم وسیله‌ای برای امرار معاش او و خانواده‌اش باشد و هم از این طریق بتواند به شاگردانش آموزش‌های دینی دهد. این امر حتی در زمانی که بیشتر روحانیت اسکندریه مانند دمتریوس، از ترس آزار حکومت، خود را مخفی کرده بودند، نیز ادامه یافت.

فعالیت‌های بی‌باکانه او موجب شد اُریجن در سال‌های اولیه عمرش به عنوان یک رهبر روحانی شجاع شناخته شود و در حدود سال ۲۰۴م رئیس مدرسه تعلیمات دینی اسکندریه گردد.در واقع، اُریجن جانشین کلمنت در اسکندریه مصر بود.مهم‌ترین بحث‌های نوافلاطونیان میانه ـ به ویژه نزد افرادی همچون ژوستین، کلمنت، اُریجن و یوسبیوس ـ عبارتند از: الف) شناخت ما از وجود خدا؛ ب) این مسئله که آیا می‌توان خدا را توصیف کرد؛ ج) وحدت و کثرت در ذات الهی؛ د) اینکه جهان ازلی است یا مخلوق؛ ه.) سرشت انسانی، روحانی و جسمانی.

آباشناس فرانسوی شارل کاننژیسر می‌نویسد:

«شگفتی انسان تنها هنگامی است که ابداع یک پارادایم نوین، همواره مستلزم همان ابداعات فراوانی باشد که ذهن خلّاق اریجن اقتضا می‌کرد.»

الهیات اریجن به نوعی یک طرح افلاطونی ـ گنوسی بود. سه مسئله مهم در کانون توجه او قرار داشت؛ وی در سه بخش عمده کتابش مسیحیت را چنین خلاصه کرد: خدا و تجلیات او، هبوط ارواح مخلوق، نجات. البته یک بخش مهم دیگر را هم در پایان می‌افزاید که همان فهم تمثیلی کتاب مقدس است. او می‌کوشد از مؤلفه‌ها و مبانی مسیحیت یک کل اندام‌وار فراهم سازد که هم پاسخ‌گوی شبهات باشد و هم از تمام حقایق ناب و نتایج اندیشه‌های پیشین بهره ببرد.

آیه مبارکه‌ی: «وَ اللَّهُ أَخْرَجَکُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهاتِکُمْ لا تَعْلَمُونَ شَیْئاً» (النحل ۷۸)

نفی دانایی روح در موقع ولادت است، و اینکه او هیچ چیزی را نمی‌دانسته، بلکه خلو روح از علوم و تفاصیل محسوسات و معقولات تا حد زیادی حسی و قطعی می‌باشد.

روزی در کربلا، وارد کوچه‌ای شدم طفلی که تازه به پا و حرف آمده بود از میان بچه‌ها مرا دید به عربی گفت عمو این کوچه راه خروج ندارد یا چیزی نزدیک به این جمله. من از شنیدن این جمله بفکر رفتم و از شاهکاری استعداد انسان متحیر ماندم( فتبارک الله احسن الخالقین) ذهن این پسر بچه به مجرد دیدن من به چند موضوع به سرعت منتقل شده اول که شخص بزرگ هستم مرتکب عبث نشده بی‌هدف به این کوچه نیامده‌ام. دوم اینکه منزل من در این کوچه نیست وگرنه باید او مرا قبلًا نیز به دفعات می‌دید. سوم اینکه احتمال ندیدن او مرا تصادفی باشد باطل است. چهارم حتماً قصد مرور از این کوچه را دارم و در این محل ناشناس قصد نشستن را ندارم. پنجم اینکه ارشاد یک نفر به منظور جلوگیری از اذیت شدن او مرغوب است و لذا فوراً به نصیحت من اقدام کرد. البته طفل مذکور از دو سه احتمال دیگر غفلت کرد که شاید در این کوچه منزل یکی از دوستانم باشد و یا تازه به این کوچه جهت سکونت منتقل شده‌ام و امثال آن. بهرحال استعداد انسان بسیار عالی است.