فایلستان

صفت آن مردانست که کسب ظاهر ایشان را باز ندارد از ذکر اللَّه، ظاهرشان با خلق باطنشان در شهود اسماء و صفات حق، مردانی که طلب ایشان را عدیل، و ذکر ایشان را دلیل. و مهر ایشان را سبیل، دنیا در چشم ایشان قلیل. مردانی که ذکر اللَّه ایشان را شعار، مهر اللَّه ایشان را دثار، درگاه لطف اللَّه ایشان را جای و قرار، همتشان منزه از اغیار، جمال فردوسند وزین دار القرار، مغبوط مهاجرانند و محسود انصار، بر زمین همی روند و همی کند بایشان افتخار. رجال مردانی که بر سرشان تاج و کلاه نه در دلشان جز دوستی اللَّه نه، در کوی دوست ایشان را رفیق و همراه نه، اذا عظم المطلوب قلّ المساعد، چه زیان دارد ایشان را چون در دنیا نفایه بازارهااند، قلب همه نقدهااند. عیب خواجگانند و ردّ همسایگان. لکن نامشان در جریده دوستان، بر داشتگان لطفند، و نواختگان رحمان، دلشان پیوسته بحق نگران، نشستنشان بر خاک، خفتنشان بر زمین، دستشان بالین، خانه‌شان مسجد، چه زیان دارد ایشان را این فقر و فاقت چون بیک اشارت چشم ایشان جهانیان را باران دهند، و بیک نظر دل ایشان کافران را هزیمت کنند، و بیک اندوه دل ایشان جبرئیل را فرا راه کنند.

هر که حق داد نور معرفتش

کاین باین بود صفتش

جان به حق تن به غیر حق کاین

تن ز حق جان ز غیر حق باین

ظاهر او به خلق پیوسته

باطن او ز خلق بگسسته

از درون آشنا و همخانه

وز برون در لباس بیگانه

راه اهل ملامتست این راه

وز غرامت سلامتست این راه

خیز جامی و خاک این ره باش

هر چه داری به خاک این ره پاش

آدمی موجودی جامع این هر دو عالم است. چه تن وی نمونه ای از عالم خلق است و روحش از عالم امر. خداوند تعالی فرمود: «ویسالونک عن الروح قل: الروح  امردبی » روان آدمی در آغاز قبل از موجودیت دیگر موجودات در دریای حقیقت به عنایات ازلی شناور بود.و سپس به اصل خویش بازگردد و به سوی سرچشمه ی خویش شناگری کرده به دریای حقیقت باز گردد، در شرایطی که استعداد پذیرش فیض های جلال و جمال را و انوار سرمدی را حاصل کرده باشد.

هو الاول والاخر والظاهر والباطن .

که واقع جز ذات و شئون ذاتیه معبر به اسمای حسنی و صفات علیای او نیست([ . هو فی السماء اله وفی الارض اله ]) .

لذا این فریق اهل تحقیق , قائل به حقیقت واحده ذات مظاهرند که همان وحدت واجب الوجود است و حق مساوق وجود است .

وحدت حقه حقیقیه همان وجود صمد حق است و وجوب وجود صمد حق با وحدت مطلقه آن یکی است و این وحدت مطلقه منزه از اطلاق و تقیید است . مطلق است اما نه اطلاق در مقابل تقیید که خود تقیید است .

چشم حق بینش به دیدار فروغ طلعت دل آرای حتی یتبین لهم انه الحق از آیات آفاق و انفس روشن شد , می یابد که چون او حق است همه آثار صنع او حق است , زمین و آسمان حق است , ماه و خورشید و ستارگان حق است , از ذره تا کهکشانها حق است , نظام هستی حق است , دولت او دولت حق است , و رسول او حق است , و کتاب او حق است , بعث و نشور حق است , صراط و میزان حق است , و آنچه را که حق فرمود حق است حق است که سالک در این مقام به اعتباری , سفری من الحق الی الخلق بالحق می کند , چنانکه از آیات آفاق و انفس سفری من الخلق الی الحق کرده است .

از رهگذر دوست، صبایی نرسید

چشمم به وصال خاک پایی نرسید

دردا که ز درد ما کس آگاه نشد

فریاد که فریاد به جایی نرسید

ای درد، ز مرگ فکر درمان نکنی

آزار دل شکسته حالان نکنی

در جان، غم یار دارم آسان ندهم

ای محنت هجر، مردن آسان نکنی

به هر که عرضه دهم درد خویش می بینم 

که غرقه ام من و او در کنار می گذرد

ای اهل درد را ز تو هر دم غمی دگر

نیش غم تو بر دل ما مرهمی دگر

درکوی تو که درگه اهل سعادتست

از آب چشم اهل صفا زمزمی دگر

تر شد به آب جود تو خاک وجود ما

فرمای از ابر لطف برآ شبنمی دگر

از کاینات دنیی و عقبی دوعالم اند

بیرون ازین دوخاک درت عالمی دگر

بردار جام جم که ببینی درو عیان

درزیر خاک خفته به هر سو جمی دگر

جان می دهم به باد و غمت می برم به خاک

طوبی لمن یموت و فی قلبه هواک

پاکی تو و ز پرده عزت تو را ندید

جز دیده های پاک خوشا دیده های پاک

هر شب به جست و جوی خیالت روان کنم

آب دو دیده تا سمک و ناله تا سماک

زاهد کجا و سوز دل من که او ز زرق

پشمینه چاک کرد و من از شوق سینه چاک

زد شیخ نارسیده به عشق تو طعنه ام

دیوانه را ز سرزنش کودکان چه باک

خاطر مدار رنجه به فکر عیادتم

بادا سعادت تو اگر من شوم هلاک

جامی که داد جان به غمت بهر اهل درد

بگذاشت یادگار غزل های دردناک

تو را چه غم که به درد تو مبتلایی هست؟

مراست غم که ندانسته ای وفایی هست

به آفتاب چرا تیغ مطلعم نکشد

مرا که در نظر، ابروی دلگشایی هست

چه بسته ای ره پیغام، محرمان چو شدند

کبوتر حرمی، قاصد صبایی هست

به دیده، از مژه گلگون تر است هر خارش

به راه کوی تو، رند برهنه پایی هست

سماع خاطر شوریدگان به مطرب نیست

به وادی ای که منم، ناله ی درایی هست

خراب می کند آخر ز سیل گریه مرا

میانه ی من و دل، طرفه ماجرایی هست