فایلستان

تنزیل الکتاب من عند اللّه بحسب المراتب السبع التی للعوالم او للانسان الکامل.

هر قدر آدمی تعیّنات تو در تو را بیشتر طی کند و به عوالم بالاتر دست یابد به احوال و مقاماتی می رسد که صلاحیت درک ساحت های باطنی تر قرآن را دارا می شود. از این رو، فهم کتاب نفس آدمی هم راهی است برای فهم متن دین و مراتب هستی.

چشم بصیرت و دیده حق بین مشاهده نکردی ، که هر چه در آسمانها و هر چه در زمین است ، و خورشید و ماه و ستارگان ، و کوهها و درختان ، و جنبندگان و بسیاری از انسانها در سجده و سجودند ، و در حال انقیاد و اطاعت و خضوع در برابر حضرت حقند ، و بسیاری از مردم هم در اثر کفر و طغیان و عصیان و گناه مستوجب عذاب حقند ، هر کس خدا را سبک گرداند ، یعنی از اطاعت و فرمانبرداری از او و خضوع و خشوع و تذلل و سجده در پیشگاه او سرباز زند ، کسی او را گرامی نتواند کرد ، که البته خدای مقتدر بر هر چه مشیت و اراده اش تعلق بگیرد همان را انجام خواهد داد .

بدرستی که خداوند آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برگزید ، شما وقتی حیات آدم و نوح و آل ابراهیم که عبارت از اسماعیل و اسحاق و یعقوب و پیامبران بعد از آنان هستند و همچنین آل عمران را در قرآن می خوانید ، این واقعیات را در همه آنان می بینید .ایمان ، عمل صالح ، خضوع ، خشوع ، حیاء ، صدق ، صبر ، امر به معروف ، نهی از منکر ، نماز ، روزه ، حج ، انابه ، علم ، هشیاری ، بصیرت ، روشن دلی ، شجاعت ، جهاد ، خدمت به خلق خدا ، بیزاری از دشمنان حق ، خوف از مقام حق ، درستی ، پاکی ، تزکیه نفس ، ترک گناه ، اقامه عدل ، شهادت ، امامت ، توکل ، توجه عمیق به قیامت ، ذکر خدا ، یاد مرگ .

طور اول : دل را صدر گویند : و آن معدن گوهر اسلام است .

طور دوم : از دل را قلب خوانند و آن معدن ایمان است که :

طور سوم : شفاف است و آن معدن عشق و محبت و شفقت است بر خلق :

طور چهارم: فؤاد است و آن معدن مشاهده و محل رؤیت است که

طور پنجم : را حبه القلب گویند که معدن محبت حضرت عزت است و خاص آن محبت راست ، که محبت مخلوق را در آن گنجایش نیست .

طور ششم : را سویدا گویند و آن معدن مکاشفات غیبی و علوم لدنی است ، ومنبع حکمت و گنجینه اسرار الهی و محل علم اسماء :

طور هفتم : را مهجه القلب گویند ، در آن معدن انوار تجلی های صفات الوهیت است و سر

یکی از شئون نفس ناطقة انسان مرتبة قلب اوست که در فارسی از آن به «دل» تعبیر می کنند. قلب به معنای گردیدن و جا به جا شدن است. نفس انسان حال واحدی ندارد و دائماً در انقلاب است. گاه حال خوشی دارد و گاه بد حال است. گاهی در هنگام نماز و دیگر عبادات حال مناجات داردو گاهی ندارد. یک وقت است دست به قلم می شود و خوب می نویسد و وقت دیگر هر چه سعی می کند نمی تواند بنویسد. دوستی ها، معاشرتها، رفت و آمدها همه و همه در حالات و دگرگونیهای قلب مؤثرند. گاهی انسان می بیند جرقه ای خورده و حالات خوشی دارد اما پس از مدتی متوجه می شود به واسطة جرقه ای دیگر افول کرده و آن حال خوش را از دست داده است.  حال که منقلب شد خوب و بد می گردد. این بخش از نفس ناطقه را تعبیر به «قلب» یا «دل» می کنند.

روزی از حضرت یعقوب (علیه السلام) پرسیدند: چرا وقتی فرزندت را در تاریکی کنعان به چاه انداختند متوجه نشدی اما توانستی پس از چهل سال بو پیراهنش را از سرزمین مصر که تا یمن فاصلة بسیار داشت حس کنی. در جواب فرمود: 

بگفتا: حال ما برق جهان است         

دمی پیدا و دیگر دم نهان است

​ گهـــی بـر طارم اعلــی نشینیم         

گهی تا پشت پـای خود نبینیــم

طهارت قلب از تقلّبی که تابع تشعب است و تشعب نیز به سبب تعللاّتی است که موجب تشتت عزم و اراده می گردد و قلب را همّ واحد باید. امیر المؤمنین «عَلَیهِ السَلام» فرمود: قلوب العباد الطّاهره مواضع نظر الله سبحانه فمن طهر قلبه نظر الله الیه...»

جلوه کند نگار من تازه به تازه نو به نو

 دل برد از دیار من تازه به تازه نو به نو

عشوة جان شکار او خانه به خانه کو به کو

در صدد شکار من تازه به تازه نو به نو

به‌ نصِّ کتاب‌ الله‌ سه‌ منصب‌ با هم‌ از برای صاحب‌ این‌ مرتبه‌ ثابت‌ است‌.

اوّل‌: آنکه‌ از محاسبه محشر آفاقی‌ و حضور در آن‌ عرصه‌ معاف‌ و فارغ‌ است‌: فإِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ إِلَّا عِبَادَ اللَهِ الْمُخْلَصِینَ (سوره‌ صافّات‌ آیه ‌ ۱۲۸) چه‌ این‌ طائفه‌ به‌ توسّط‌ عبور بر قیامت‌ عُظمای أنفسیّه‌، حساب‌ خود را پس‌ داده‌اند، پس‌ حاجت‌ به‌ محاسبه دیگر ندارند .

دوّم‌: آنچه‌ از سعادت‌ و ثواب‌ به‌ هر کس‌ عطا کرده‌ می شود در مقابل‌ عمل‌ و کردار اوست‌، مگر این‌ صنف‌ از بندگان‌ که‌ کرامت‌ و الطاف‌ برایشان‌ ورای طور عقل‌، و فوق‌ پاداش‌ کردار اوست‌، وَ مَا تُجزَونَ إِلَّا مَا کُنتُم‌ تَعْمَلُونَ إِلَّا عِبادَ اللَهِ الْمُخلَصِینَ (سوره‌ صافّات‌ آیه‌ ۴۰).

سوّم‌: این‌ مرتبه‌ایست‌ عظیم‌ و مقامی است‌ کریم‌ و در آن‌ اشاره‌ به‌ مقامات‌ رفیعه‌ و مناصب‌ منیعه‌ است‌ و آن‌ آنست‌ که‌ ایشان‌ را می رسد، و شاید ستایش‌ و ثنای الهی، با آنچه‌ سزاوار آن‌ ذات‌ مقدّس‌ است‌ سُبْحَانَ اللَهِ عَمَّا یَصِفوُنَ إِلَّا عِبَادَ اللَهِ الْمُخْلَصِینَ (سوره صافّات‌ آیه‌ ۱۶۰) یعنی ایشان‌ می توانند ثنای الهی به‌ آنچه‌ سزاوار بارگاه‌ اوست‌ به‌ جا آورند و صفای کبریائی را بشناسند ؛ و این‌ غایت‌ مرتبه‌ مخلوق‌ است‌ و نهایت‌ منصب‌ ممکن‌. و تا نابیع‌ حکمت‌ به‌ امر خداوند بی‌ضَنَّت‌ از زمین‌ دل‌ ظاهر نشود، بنده‌ این‌ جرعه‌ را نتواند کشید و تا طیّ مراتب‌ عالم‌ ممکنات‌ را نکند و دیده‌ در مملکت‌ وجوب‌ و لاهوت‌ نگشاید به‌ این‌ مرتبه‌ نتواند رسید .

هر که در نقص دید در خود                   

کامل تر اهل دین شمارش

‍وان که آیت جهل خواند بر خویش            

فرزانه راستین شمارش

هر کو هنر است و عیب خود گفت            

با جان هنر قرین شمارش

عالم که به جهل خود مقر شد                 

 ز جمله صادقین شمارش

خود را چو ستوده ای نکوهد                  

عیسای فلک نشین شمارش

منصف که به صدق نفس خود را            

 خائن شمرد، امین شمارش ‍

و آن که به خود فرو نیامد                   

 پویند حق گزین شمارش

دشنام که خود به خود دهد                    

 مرد سرمایه آفرین شمارش

بهترین سفر انسان که به هدایت حضرت حق مقرر شده سفر از جسم به روح ، از جهل به عقل ، از ظلم به عدل ، از ظلمت به نور ، از باطل به حق ، از حیوانیّت به انسانیّت ، از رذیلت به فضیلت ، از نادرستی به درستی ، از شقاوت به سعادت ، از دنیا به آخرت ، از جهنّم به بهشت ، از خلق به حق ، و از حق در حق.