فایلستان

گفت پیغمبر که حقّ فرموده است
من نگنجم هیچ در بالا وپست
درزمین وآسمان وعرش نیز
من نگنجم این یقین دان ای عزیز
در دل مؤمن بگنجم ای عجب
گرمرا جویی درآن دلها طلب

حقیقت این است که همه چیز در دل است. باب اجابت را خالق دل در خود دل قرارداده است ومفتاح آن را به دست صاحب دل نهاده است وسرانجام خدا همه چیز را دراین معمای خلقت که(دل) نامیده می شود قرار داده ودل را همه چیز.

چون مسبّح کرده ای هرچیز را
ذات بی تمییز وبا تمییز را
هریکی تسبیح بر نوع دگر
گوید واز حال آن این بی خبر
آدمی منکر ز تسبیح جماد
وآن جماد اندر عبادت اوستاد
بلکه هفتاد و دوملّت هریکی
بی خبر از یکدگر واندر شکی
چون دو ناطق را زحال هم دگر
نیست آگه چون بود دیوار ودر
چون من از تسبیح ناطق غافلم
چون بداند سبحه صامت دلم

چو دوزخ که سیرت کند از وقید
اگر بانگ دارد که هل من مزید

همه موجودات عالم به حکم ﴿و قضی ربّک اَلاّ تعبدوا اِلاّ ایّاه﴾ به عبودیت و یگانگی خداوند اقرار دارند و همه او را عبادت و ستایش می کنند و روز و شب پیوسته طالب و جویای او هستند.

هیولی جوهری است که محل صورت است و صورت جوهری است که حالّ است در وی. به اعتقاد علماء منطق، اجسام، مرکب از هیولی و صورت اند بنا بر این عناصر اربعه بعد از امتزاج و اختلاط، هیولی را درمیان نهاده اند و از صورت های مخصوص خود، همچون صوفیان پاکدل، لوح ضمیر خود را از ظواهر مادی پاک کرده و کاملاً صافی گشته اند. یعنی از صورتهای ظاهری عناصر اربعه چیزی نمانده است و به حکم اتحاد، صورت واحد پیدا کرده اند.همه موجودات عالم، افلاک و کواکب و عناصر اربعه و موالید سه گانه، همه از حکم و فرمان و دادگری حق تبعیت کرده و در متابعت و اطاعت از فرمان و امر او به جان ایستاده اند و مطیع و فرمانبردار حضرت حق گشته اند.

تمام اعمال انسان اعم از خیر و شرّ که در ضمیر و باطن انسان پوشیده است بر اساس آیه ﴿فمن یعمل مثقال ذرة خیراً یره و من یعمل مثقال ذرّة شراً یره﴾ در ﴿یوم تبلی السرائر﴾ ـ روزی که پرده ها به کنار می روند ـ آشکار می گردند.

تمام اعمال و اقوال انسان که خوی و خُلق و ملکه او گشته اند در روز قیامت به حکم ﴿یوم تبلی السرائر﴾ ﴿و یوم تجد کلّ نفس ما عملت من خیر محضراً و ما عملت من سوء﴾پیدا و آشکار می گردند.

دنیای ظاهر و عالم مادّی پیوسته و علی الدوام، هر لحظه نیست و هست می گردد و بر یک حال نمی ماند. پس بقاء و دوام موجودات و حیات جاودانه آنها بر اساس ﴿وهم فیها خالدون﴾ در آخرت می باشد.

چون در روز قیامت به حکم ﴿اذا زلزلت الارض زلزالها﴾ زمین به حرکت در می آید، تن آدمی نیز به مانند زمین در هنگام مردن به سبب علاقه و وابستگی به امور مادّی و جسمانی که اثر آن غفلت و فراموشی از حقّ می باشد به لرزه و اضطراب می افتد. دماغ ‌ مرکز روح انسان است، ماده نرم و خاکستری که در جمجمه قرار دارد، مغز سر انسان جان ‌ مغز سر انسان که مانند آسمان است به حکم ﴿اذا السماء انفطرت﴾ و ﴿اذا السماء انشقّت﴾ آشفته می گردد و جان که مانند آفتاب است به حکم ﴿اذا الشمس کوّرت﴾ در بدن تیره و تاریک و از بدن زایل و جدا می شود. همچنین حواس انسان که در روشنی همچون ستارگان آسمان است به حکم ﴿و اذا النجوم انکدرت﴾ نور و روشنایی خود را از دست داده و قادر به ادراک و احساس نخواهند بود.