فایلستان

از این پس آب حیات وارد زندگی قهرمانان می شود. یکی از آنان که از آن برخوردار شد، آشیل (اَخیلُس)، پسر پلیوس و تِتیس، از پهلوانان ایلیاد و از قهرمانان برجستة جنگ تروا بود. مادرش تتیس که دلهرة مرگ وی را داشت، او را در رود استوکس (رودی در عالم زیرین، هادس) فرو برد تا رویین تنش گرداند، ولی آب به آن پاشنه که در دست مادر بود، نرسید و شاهزادة تروایی، پاریس، بعدها از همین نقطة ضعف آشیل آگاه شد و تیری بر پاشنه‌اش رها کرد و نابودش گردانید.اسفندیار، قهرمان رویین تن داستانهای ملی ایران، زندگی مشابهی با آشیل دارد. او رویین تن وارد شاهنامه شده است و فردوسی یادآوری نکرده که رویین‌تنی را از کجا به دست آورده است.

در میان قهرمانان جاودانی جوی، کهن‌تر از همه گیلگمش پهلوان حماسی بابلی و دارای منظومه‌ای به همین عنوان است که داستان وی در غرب آسیا گسترده بود. او بر شهر اِرِک (یا اوروک) فرمان می راند و وجودی دو سوم خدایی داشت با هیکلی درشت و اندامی فریبنده. دوستی به نام انکیدو داشت که از مرگ او سخت اندوهگین شد و به نزد نیای خویش اوت نپیشتیم که در طوفان بابل زندگی جاودانه یافته بود، رفت تا راز زندگی جاودان را از وی بپرسد. جدّش به او گفت که مرگ، سرنوشت چاره‌ناپذیر آدمی است. با اینهمه، نشان گیاهی را به وی داد که در ته دریاست و خوردن آن جوانی می بخشد. گیلگمش در بازگشت آن گیاه را به دست آورد، اما وقتی در راه بر سر چاه آب سردی درنگ کرد که خود را در آن شست‌وشو دهد، ماری دریایی آن گیاه را دزدید و گیلگمش تهیدست و دل شکسته بازگشت.

ذات حق، به اعتبار لاتعین که مجهول مطلق است ، خواه ناخواه بر زبان می‌رود و طالب هوشمند باید در وقت بر زبان آوردن این حروف، به حق توجه تام و تمام داشته باشد و در «خروج و دخول نفس» در حضور دل او با خدا خللی وارد نیاید تا در پرتو این حضور، بی‌تکلف به پایگاه «نگاهداشت» دل از توجه به غیرحق دست یابد، به گونه‌ای که جز به حق توجه نکند و به تکلف نتواند که این نسبت از دل دور کند.

در متون اوستایی، از ورجمکرد یا بهشت ییمه که به فرمان اهوره‌مزدا و به دست جمشید در ایران‌ویج ساخته شد، سخن به میان می‌آید که در آن دروازه‌ها و دیوارهایی که از خود نور می‌تراود و مردمانش پدیدار و پنهان شدنِ ستارگان و ماه و خورشید را تنها سالی یک‌بار می‌بینند، زیبایی خیره‌کننده‌ای را مجسم می‌کند که تداعی‌گر همان شهرهای عالم مثال است قلعۀ کنگ دژ در اساطیر ایرانی نیز، با وسعت، درخشش و زیبایی‌اش، و کوهی بر گرداگرد آن و هفت دیوار از فلزها و سنگهای درخشان که آن را احاطه کرده‌اند، هفت رودخانه و باغها و فضایی با شکوه به دور از پیری و مرگ، وصف شده است. در این اسطوره‌ها آمده است که کیخسرو با هفت شهریار به همراه سوشیانت، سومین و آخرین منجی زردشتی، به این دژ می‌روند تا پس از درهم شکستن اهریمن، به دیار خود، ایران ویج، بازگردند، نیز مشابه جزیرۀ خضراء در منابع اسلامی و شهرهای خیالی عالم مثال است.

در سریان کرامت, طبیعی است که هر چه به مراتب نازل هستی نزدیک تر می شویم, به دلیل بهره مندی اندک آن از هستی باید انتظار کرامت کمتری را نیز داشته باشیم, اما قرآن کریم از کرامت موجودی سخن می گوید که در قعر عالم هستی قرار گرفته است; او موجودی رانده شده از عالم بالا و جای گرفته در پایین ترین مرتبه وجودی است: (لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم ثم رددناه اسفل سافلین); همانا انسان را در بهترین صورت و نظام آفریدیم; سپس او را به پایین ترین مرتبه (هستی) فرو فرستادیم.آری, آدمی ولیده عامل دنائت و پستی و پدید آمده از گلی متعفن و آبی گندیده است. با وجود این, قرآن کریم از کرامت او سخن به میان می آورد:(لقد کرّمنا بنی آدم و حملناهم فی البر و البحر و رزقناهم من الطیبات).

گزاره هایی هستند که به استدلال نیاز دارند ولی همواره دلیل آنها با آنهاست و از ذهن رخت بر نمی بندد. ازاین رو، به تفکر و استدلال محتاج نیستند و به همین دلیل، آنها را قضایایی نامیده اند که قیاسهای آنها با آنها قرین است.

اگر دل هر قطره را بشکافی تا هر چه در باطن آن که مخفی است ظاهر و پیدا شود با وجود آنکه قطره جزیی از دریاست از قید خودی و تعیّن جدا شده و صدها دریای پاک از آن بیرون آمده است زیرا به موجب «ماتری فی خلق الرحمن من تفاوت» جزء و کلّ در حقیقت متحد و مساوی اند.

جهان به طور کلی همچون آیینه ای بدان که حق به تمامی وجود در آن مشاهده می شود و هر ذرّه از این جهان باز آیینه ای است که حق به وجهی دیگر در آن منعکس شده است و در درون هر ذره صد هزاران مهر تابان مخفی شده است.

عدم که همان تعیّنات مادی است در ذات خود از هستی خالی است و به صفت نیستی موصوف است و چون عدم نماینده و نمادی از هستی است پس از عدم و نیستی، گنج مخفی که همانا هستی مطلق است پدیدار گردد. و به همین سبب مرشدان طریقت به سالکان راه حقیقت توصیه می کنند که نفی هستی کنند و دل خود را از صفات و تعیّنات مادی خالی کنند تا به واسطه آن نیستی،استعداد و قابلیّت حق در آن ظاهر شود.

عدم کارگاه صنع هستی است. هنگامی که عدم در مقابل هستی قرار گیرد و به واسطه عدم که همان تعیّنات مادی است هستی پیدا شود، وجود همچون عکس و سایه ای در عدم و در یک زمان حاصل می شود.