فایلستان

جوهر، جوهرِ ماهیت است از آن حیث که ماهیت است بدون هیچ قید و شرطی، همچون کلیت یا جزئیت و سایر امور ذهنیه و خارجیه که بدان اضافه می شود. به این نوع از کلی، کلی طبیعی گویند. همچنان که به ماهیتی که کلیت بر آن عارض شده است، کلی عقلی می گویند. البته کلی به معنای دوم صلاحیت ندارد که در عالم خارج محقق شود و تشخص یابد؛ برخلاف کلی نوع اول که به جهت شدت ابهام و نامتعین بودنش، شایسته شده است که قیود فراوانی را بپذیرد، که در میان آنها حتی قیودی وجود دارند که همدیگر را نفی می کنند؛ قیودی همانند وحدت و کثرت، حلول و تجرد، معقولیت و محسوسیت و... . با این تفسیر، جوهر، گرچه از آن جهت که وجودی ذهنی است، عرض شمرده می شود و کلی است، لیکن بر حسب ماهیتش نزد حکما جوهر به شمار می آید. پس ماهیت جوهر، ماهیتی است که شأن آن این است که وجودش در عالم اعیان، وجودی لا فی موضوع باشد.