فایلستان

سلسلة طولی بدو یا تجلیِ وجود دارای پنج مرتبة اساسی است : ۱) مرتبة عقول محض ، انوار قاهره . نخستین مرحلة آن عقل کل ، یا به سخن دیگر، نخستین پرتو ساطع از نورالانوار است . ۲) مرتبة نفوس فلکیه ، انوار مدبّره . نخستین مرتبة آن ، که مستولی بر فلک اول است ، نفْس کل نامیده می شود. ۳) مرتبة نفوس مُنْطَبعه و صور نوعیة افلاک ، نباتات ، طبایع اربعه ، بسایط کلیات و اسطقسات عناصر. ۴) مرتبة صورت جسمیه ، که همان صورت ارسطویی ، جوهر ممتد و نوعیِ وحدانی است . ۵) مرتبة هیولیات ، از هیولای فلک الافلاک تا هیولای اسطقسات عالم کَوْن و فساد. ترتیب طولی سلسلة عود به ذات متعالی هم مشتمل بر پنج مرتبه است : ۱) مرتبة جسم مطلق و اجسام نوعیة بسیطه که فلکیات و اسطقسات اربعه است . ۲) مرتبة اجسام مرکّبه که از ترکیب اسطقسات حاصل می آیند و صورتهای نوعیه خود را دارند، مانند موادمعدنی . ۳) مرتبة جسم نباتی که دارای نفس نباتی است . ۴) مرتبة نفوس منطبعة حیوانات . ۵) مرتبة نوع انسان که دارای نفس ناطقه است . نفوس ناطقة انسان جواهر قادسه و انوار عاقله اند و ورای این نفوس جز ذات حق نیست . هریک از این مراتب ، چه در سلسلة بَدْو و چه در سلسلة عود، اعراض متعدد دارند که امتدادهای عَرْضی هر مرتبه را تشکیل می دهند؛یعنی ، در هر مرتبه موجوداتی در عرض هم (بدون رابطة علّی و معلولی میان آنها) قرار دارند.