فایلستان

اگرچه خور به چرخ چارمین است

شعاعش نور و تدبیر زمین است

طبیعت های عنصر نزد خور نیست

کواکب گرم و سرد و خشک و تر نیست

عناصر جمله از وی گرم و سرد است

سپید و سرخ و سبز و آل و زرد است

بود حکمش روان چون شاه عادل

که نه خارج توان گفتن نه داخل

چو از تعدیل شد ارکان موافق

ز حسنش نفس گویا گشت عاشق

از ایشان می پدید آمد فصاحت

علوم و نطق و اخلاق و صباحت

ملاحت از جهان بی‌مثالی

درآمد همچو رند لاابالی

به شهرستان نیکویی علم زد

همه ترتیب عالم را به هم زد

گهی بر رخش حسن او شهسوار است

گهی با نطق تیغ آبدار است

چو در شخص است خوانندش ملاحت

چو در لفظ است گویندش بلاغت

ولی و شاه و درویش و توانگر

همه در تحت حکم او مسخر

درون حسن روی نیکوان چیست

نه آن حسن است تنها گویی آن چیست

جز از حق می‌نیاید دلربایی

 که حق گه گه ز باطل می‌نماید

مؤثر حق شناس اندر همه جای

ز حد خویشتن بیرون منه پای

حق اندر کسوت حق بین و حق دان

حق اندر باطل آمد کار شیطان

«اموات» و «حیات»، بلکه فعلیات را، چه کمالات اولی و چه ثوانی، از صقع حق ببین، نه مفصول و فقرائی بسته به او، نه اغنیا. و به تحقیق بگو: او هست. و مبین بلند و پست، بلکه استیفاء حساب موادّ و هیولای مجسّمه را بکن، و ببین که فعلیّت امتداد و فعلیّت قوّه هم، ظلّ نور حق است.

بیدلی را بی‌سبب آزرده گیرخاکساری را بخاک اسپرده گیر
خستۀ از جور عشقت کشته دان و الهی از عشق رویت مرده گیر
گر چنین خواهی کشیدن تیغ غم جانم اندر،تن چو خون افسرده گیر

 

به صبح حشر چون گردی تو بیدار

بدانی کان همه وهم است و پندار

چو برخیزد خیال چشم احول

زمین و آسمان گردد مبدّل

چو خورشید جهان بنمایدت چهر

نماند نور ناهید و مه و مهر

فتد یک تاب از آن بر سنگ خاره

شود چون پشم رنگین پاره پاره

بدان اکنون که کردن می توانی

چو نتوانی چه سود آنگه که دانی

چه می گویم حدیث عالم دل

تو را ای سرنشیب و پای در گل

جمله نور حق گرفته همچو طور این جان از او

همچو گوهر تافته از عین کان این است او

کلام‌ها بر دو گونه باشند و سکوت‌ها بر دو گونه: کلام، یکی حق بود و یکی باطل و سکوت، یکی حصول مقصود و آن دیگر غفلت. پس هر کسی را گریبان خود باید گرفت اندر حال نطق و سکوت، اگر کلامش به حق بود گفتارش بهتر از خاموشی و اگر باطل بود خاموشی بهتر از گفتار، و اگر خاموشی از حصول مقصود و مشاهده بود خاموشی بهتر از گفتار و اگر از حجاب و غفلت بود گفتار بهتر از خاموشی.

یک نیمه ز عمر شد به هر تیماری

تا داد فلک به آخرم دلداری

بر من فلکا تو را چه منت؟ باری

تا عمر به نستدی ندادی یاری

هفت سالار، کندرین فلکند

همه گرد آمدند در دو و داه

اگر عالم سراسر ظلم گیرد

نیابد هیچ مظلوم از فلک داد

همه ظلم از نجوم و از فلک دان

که لعنت بر نجوم و بر فلک باد

دردانهٔ دریای حقیقت درد است

درد است که میزان عیار مرد است

ای خاک ره یار، عزیزش می دار

این طفل یتیم اشک، غم پرورد است