فايلستان

از قضا مجنون ز تب شد ناتوان

قصد فرمودي طبيب مهربان

آمد آن فصاد و پهلويش نشست

نشتري بگرفت و بازويش به بست

گفت مجنون با دو چشم خونفشان

بر كدامين رگ زني تيغ اي فلان

گفت اين رگ ، گفت از ليلي پر است

اين رگم پر گوهر است و پر در است

تيغ بر ليلي كجا باشد روا

جان مجنون باد ليلي را فدا

گفت فصاد آن رگ ديگر زنم

جانت از رنج و عنا فارغ كنم

گفت آن هم جاي ليلاي من است

منزل آن سرو بالاي من است

مي گشايم گفت ز آن دست دگر

گفت ليلي را در آن باشد مقر

درهمي آن گه بهآن فصاد داد

گفت اينك مزدت اي استاد راد

دارد اندر هر رگم ليلي مقام

هر بن مويم بود او را كنام من

چه گويم رگ چه و پي چيست آن

سرچه و جان چيست مجنون كيست آن

من خود اي فصاد مجنون نيستم

هرچه هستم من نيم ليليستم

از تن من رگ چو بگشائي ز تيغ

تيغ تو بر ليلي آيد بي دريغ

گو تن من خسته و رنجور باد

چشم بد از روي ليلي دور باد

گو بسوز از تاب و تن اي جان من

تب مبادا بر تن جانان من

گر من و صد هم چو من گردد هلاك

چون كه ليلي را بقا باشد چه باك

من اگر مردم از اين ضيق النفس

گو سر ليلي سلامت باش و بس

ساختم من جان خود قربان او

جان صد مجنون فداي جان او

مجنون روزى سگى بديد اندر دشت‌

نانش مى‌داد و گرد او بر مى‌گشت‌

گفتم مجنون دوستى و سگ ز كجا

گفتا كه شبى به كوى ليلى بگذشت‌

رَأى المَجنُونُ فى البَيدَاء كَلباً

فَمَدَّ لَهُ منَ الاحسَان ذَيلا

فَلَامُوهُ عَلَى مَا كَان منهُ‌

فَقَالَ رَأَيتُهُ فى بَاب لَيلى‌.

مجنون سگى را در بيابان ديد و به احسان و نوازش وى پرداخت. وقتى سرزنشش كردند و به او گفتند چرا به اين سگ علاقه مى‌ورزى؟ گفت چون او را در كوى ليلى ديده‌ام!

چشم حق بين بجز از حق نتوان ديدن. باطل اندر نظر مردمِ باطل بين است. گل توحيد نرويد ز زميني كه درو. خاك شرك و حسد و كبر و ريا و كين است. مسكن دوست ز جان ميطلبيدم گفتا. مسكن دوست اگر هست دل مسكين است.

دل كه رنجيد از كسي خرسند كردن مشكل است

شيشه بشكسته را پيوند كردن مشكل است

بار حمالان بدوش خود كشيدن مشكل است

زير بار منت نامرد رفتن مشكل است

كوه ناهموار را هموار كردن سخت نيست

حرف ناهموار را همواركردن مشكل است

نشنو از نى, نى حصيرى بى نواست
بشنو از دل خانه امن خداست

گر آنكه امين و محرم اين رازي

در بازي بيدلان مكن طنازي

بازيست وليك آتش راستيش

بس عاشق را كه كشت بازي بازي

صد سال بقاي آن بت مه وش باد

تير غم او رادل من تركش باد

بر خاك درش بمرد خوش خوش دل من

يا رب كه دعا كرد كه خاكش خوش باد

از شبنم عشق خاك آدم گل شد

صد فتنه و شور در جهان حاصل شد

صد نشتر عشق بر رگ روح زدند

يك قطره از آن چكيد و نامش دل شد

اي زادهٔ ساقي هله از غم بگذر

اي همدم روح قدس از دم بگذر

گفتي كه ز غم گريختم شاد شدم

شادي روان خود از اين هم بگذر

فرزانهٔ عشق را تو ديوانه مگو

همخرقهٔ روح را بيگانه مگو

درياي محيط را تو پيمانه مگو

او داند نام خود تو افسانه مگو