در قدرت حق همه ميگنجد بسا استخوانها بيني درگور پوسيده الا متعلقّ راحتي باشد خوش و سرمست خفته و از آن لذّت ومستي باخبر آخر اين گزاف نيست كه ميگويند خاك برو خوش باد.
موازين مختلف است: نفس و روح را ميزاني است و قلب و عقل را ميزاني، و معرفت و سر را ميزاني.
نفس و روح را ميزان امر و نهي است، و هر دو كفه آن كتاب و سنت. قلب و عقل را ميزان ثواب است، و هر دو كفه آن وعد و وعيد است. معرفت و سر را ميزان رضا است، و هر دو كفه آن هرب و طلب. هرب از دنيا بگريختن است، و در عقبي آويختن، و طلب عقبي بگذاشتن است، و مولي را جستن. همه چيزي تا نجويي نيابي، و حق را تا نيابي نجويي.
شد روان از خيمه بر چرخ بلند
خصم در غوغا و شه رفته ز هوش
كآمد او را نالۀ خواهر بگوش
كاي امير كاروان كربلا
كوفيان بر غارت ما زد صلا
ديده بگشا سيل لشگر بين بدشت
دستگيري كن كه آب از سرگذشت
غنچه هاي بوستان بوتراب
رفت بر باد و گلستان شد خراب
شه چو بشنيد اين صداي جانگداز
غيرت الله چشم حق بين كرد باز
بي محابا رو سوي لشگر نهاد
پاي رفتارش نماند و سر نهاد
چون نشست از پا خديو مستطاب
كرد با كافردلان روي عتاب
كاي گروه كفر كيش و بد نهاد
گر شما را نيست بيمي از معاد
هين بياد آريد از احساب خويش
رسم احراز عرب گيريد پيش
خون من گر بر شما آمد مباح
نيست اين مشت عقايل را جناح
باز گرديد اي گروه عهد سست
هين فرو ريزيد خون من نخست
شمر دون با خيل لشگر زان عتاب
كرد روي سوي خديو مستطاب
شد فضال آسمان نيلي ز گرد
كس نشد واقف كه او با شه چه كرد
كاخ گردون را چو خون از سرگذشت
فاش شد كه خنجر از خنجر گذشت
از فلك بر سر زنان روح الامين
بر زمين آمد بصد شور و حنين
گاه بر چپ ميدويد و گه براست
كاي گروه اين نور چشم مصطفي است
ايستاده بر سر اينك جدّ او
چشم حسرت بر نهال قدّ او
ترسم از آهي جهان بر هم زند
آتش اندر مزرغ آدم زند
اي ذبيح عشق اي زاد خليل
اي فدايت صد هزاران جبرئيل
بي تو فرگاه نبوت شد بياد
خاك عالم بر سر جبريل باد
بضعۀ زهرا بصد فرياد و آه
پابرهنه تاخت سوي حربگاه
ديد جسمي در ميان خون نگون
قاتلان آورده بر وي روز خون
غيرت الله نالۀ چون رعد كرد
تو ستاده ميكني بر وي نگاه
زان سپس با لشگر كين با عتاب
كرد آن بانوي باغيرت خطاب
كاين حسين است اي گروه بيوفا
وارث حيدر سليل مصطفي
خون او خون خداوند ودود
گر نبود آنخون خداوندي نبود
هر كرا كاري رسد و آن كار او را سزد آن از وي نكوست. هر چه از حق آيد و بر بنده خويش راند، از نعمت يا محنت راحت يا شدت، همه نيكوست، كه خداوند همه اوست. كس را بر وي چرا و چون نيست، و آنچه وي كند به آفريده خويش از وي ستم نيست.
وَ الْوَزْنُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ ميگويد: وزن اعمال روز رستاخيز بودني است در ترازويي كه آن را عمود است و دو كفه و زبان.
جهان همه خداي راست، هم مشرق كه كعبه سوي آنست، هم مغرب كه بيت المقدس سوي آنست. چنانك فرمايد او را فرمانبردارم و گردن نهادم.يَهْدِي مَنْ يَشاءُ إِلي صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ راه نمايد او را كه خواهد براه راست و دين پاك و كيش پسنديده و قبله حق.
آب و خاك را با لم يزل و لا يزال چه آشنايي، قدم را با حدوث چه مناسبت، حق باقي در رسم فاني چه پيوندد، ماسور تلوين بهيئت تمكين چون رسد؟! او جل جلاله فردا چون ديدار دهد بعطا دهد نه بسزا دهد، سزاوار ديدار او نيست هيچ چشم، سزاوار گفتار او نيست هيچ گوش، سزاوار معرفت او نيست هيچ دل، سزاوار راه او نيست هيچ قدم سزاوار طريق او نيست.
علم اليقين استدلالي است، عين اليقين استدراكي، حق اليقين حقيقي است. علم اليقين مطالعت است، عين اليقين مكاشفت است.علم اليقين از سماع بود، عين اليقين از الهام رويد، حق اليقين از عيان خيزد. علم اليقين سبب بشناختن است، عين اليقين از سبب بازرستن است، حق اليقين از انتظار و تمييز آزاد گشتن است. كسي كه خواهد تا از علم اليقين بعين اليقين رسد او را سه چيز بكار بايد: استعمال علم و تعظيم امر و اتباع سنت. چون خواهد كه از عين اليقين بحق اليقين رسد، ترك تدبير بايد و لزوم رضا و حرمت در خلوت و خجل از خدمت. پس چون بحق اليقين رسد.
نورنتابيده صبح، خواه صبوحي
زان كه صبوحي است ليل غم را فالق
از مي فكرت بساز جام خرد پر
جام خرد پر نگردد از مي رائق
با مي فكرت صبوح كن كه بود فكر
خمري كان را خمار نبود لاحق
هركه سحرخيزگشت و فكركننده
راحت مخلوق جست و رحمت خالق
وانكه فروخفت تا برآمد خورشيد
بر تن و بر جان خويش نبود مشفق
چون گل خندان پگاه روي فرو شوي
جانب حق روي كن به نيت صادق
غنچه‌صفت پردهٔ خمود فرو در
يكسره آزاد شو ز قيد علايق
خيز كه گل روي خود به ژاله فروشست
تاكه نماز آورد به رب مشارق
خيزكه مرغ سحر سرود سرايد
همچو من اندر مديح جعفر صادق
ديده حق بين نگردد روزي هر خودپرست
ورنه خرمن هاي عالم جمله از يك دانه است
حاصلش از رزق غير از گردش بيهوده نيست
آسيا هر چند مستغرق در آب و دانه است