فايلستان

همه موجودات عالم، افلاك و كواكب و عناصر اربعه و مواليد سه گانه، همه از حكم و فرمان و دادگرى حق تبعيت كرده و در متابعت و اطاعت از فرمان و امر او به جان ايستاده اند و مطيع و فرمانبردار حضرت حق گشته اند.

طهورا چيست صافى گشتن از خود

زهى شربت زهى لذّت زهى ذوق

زهى دولت زهى حيرت زهى شوق

خوشا آن دم كه ما بى خويش باشيم

غنىّ مطلق و درويش باشيم

نه دين نه عقل نه تقوى نه ادراك

فتاده مست و حيران بر سر خاك

بهشت و حور و خلد اينجا چه سنجد

كه بيگانه در آن خلوت نگنجد

چو رويت ديدم و خوردم از آن مى

ندانم تا چه خواهد شد پس از وى

پى هر مستيى باشد خمارى

در اين انديشه دل خون گشت بارى

قديم و محدث از هم چون جدا شد

كه اين عالم شد آن ديگر خدا شد

قديم و محدث از هم خود جدا نيست

كه از هستى است باقى دائماً نيست

همه آن است و اين مانند عنقا است

جز از حقّ جمله اسم بى مسمى است

دنيا ضعيف كش و ز حق به دوراست

حق را به قوي مي دهد و معذور است

بيهوده سخن ز حق وباطل چه كني

رو زور بدست آر ،كه حق با زور است

به هفتم چرخ كيوان پاسبان است

ششم برجيس را جاى و مكان است

بود پنجم فلك مرّيخ را جاى

به چارم آفتاب عالم آراى

سيم زهره دوم جاى عطارد

قمر بر چرخ دنيا گشت وارد

زحل را جدى و دلو مشترى باز

به قوس و حوت كرد انجام و آغاز

حمل با عقرب آمد جاى بهرام

اسد خورشيد را شد جا و آرام

چو زهره ثور و ميزان ساخت گوشه

عطارد رفت در جوزا و خوشه

قمر خرچنگ را هم جنس خود ديد

ذنب چون رأس شد يك عقده بگزيد

قمر را بيست و هشت آمد منازل

شود با آفتاب آنگه مقابل

پس از وى هم چو عرجون قديم است

ز تقدير عزيزى كو عليم است

اگر در فكر گردى مرد كامل

هر آيينه كه گويى نيست باطل

كلام حق همى ناطق بدين است

كه باطل ديدن از ضعف يقين است

وجود پشّه دارد حكمت اى خام

نباشد در وجود تير و بهرام

منجّم چون ز ايمان بى نصيب است

اثر گويد كزين شكل غريب است

نمى بيند كه اين چرخ مدوّر

ز حكم و امر حق گشته مسخّر

تا سر اين بگويد كويار نكته داني

هر دل كه نور حق ديد جز نور حق نباشد

ني نزد او زميني است ني پيشش آسماني

بي انتظار محشرحق بين فناي كل ديد

گشتي چو فاني از خود گرديد خلق فاني

چون هست عكس يكتا نبود دو چيز همتا

در ملك هست جز هست چون نيست، نيست ثاني

امروز جلوهٔ وي رندان كهن شمارند

كور است در هر آني روي نوي و آني

تا با تو تويى ترا بحق ره ندهند
چون بى‌تو شدى ز ديده بيرون نه نهند

آفتاب از آسمان پيدا نمود
چشم نابينا نمى‌بيند چه سود
اى كه چشمت را بمعنى نور نيست
نزد حق شو حق ز بنده دور نيست
او بما از ما بما نزديكتر
داند آن كس كو ز خود دارد خبر

ظاهرم با خلق عالم باطنم با حق ولي

اين سخن پوشيده دان اظهار گو هرگز مباش

هر كه را ديده ني به حق بيناست

ديده او به ديد حق نه سزاست

تا نگردد به حكم «بي يبصر»

ديده تو به عين حق ناظر

نيست امكان جمال حق ديدن

گل ز باغ شهود حق چيدن

چون تو سازي روان ز نافله ها

به ديار قبول قافله ها

بر قواي تو وحدت و اطلاق

غالب آيد به قدر استحقاق

چشم و گوش و زبان تو هر يك

عين هستي حق شود بي شك

وصف امكان شود در او مغلوب

منصبغ يابي اش به حكم وجوب

هر كه عرف مقربان داند

اهل قرب فرايضت خواند

ور كني اين دو قرب را با هم

جمع باشي يگانه عالم

نقد قربين حاصل تو بود

قاب قوسين منزل تو بود

ور ز همت كمي بلند روي

كه مقيد به جمع هم نشوي

دوران باشدت درين سه مقام

بي تقيد به قيد هيچكدام

پا ز عالي نهي سوي اعلي

سرفرازي به اوج او ادني

هر ذره كه مي بيني خورشيد در او پيداست

در ديدهٔ ما بيند چشمي كه به حق بيناست

گر شخص نمي بيني در سايه نگر باري

همسايهٔ او مائيم اين سايه ازو پيداست

تا صورت خود بيند در آينهٔ معني

معني همه عالم در صورت او پيداست

ما در طلبش هر سو چون ديده همي گرديم

ما طالب و او مطلوب وين طرفه كه او با ماست

موجيم در اين دريا مائيم حجاب ما

چون موج نشست از پا مائي ز ميان برخواست

هر بنده كه مي بيني درياب كه سلطانيست

هر قطره ز جود او چون درنگري درياست

گفتار خوشم بشنو كز ذوق همي گويم

گر بنده ز خود گويد سيد به خدا گوياست

هر ديده كه او عطاي حق ديده بود

سر تا قدمش ز نور حق ديده بود

زنهار تو ديد هر كسي ديده مخوان

آن ديده بود كه حق در او ديده بود