فايلستان

انقلاب دانش فرصتي را براي كتابخانه‌ها فراهم مي سازد تا بتوانند نقش كليدي خود را در زيربناي ايجاد دانش ملي بازيابند و به‌راستي اين نقش را گسترش دهند. تمركز جامعة جهاني بر انقلاب دانش، ضروري و بموقع است. اين نكته بسيار اهميت دارد كه جامعة كتابخانه فرصتي را كه فرايند دگرگوني فراهم آورده است، درك و دريافت كند. در اين انقلاب، كتابخانه‌ها نبايد ناظر و تماشاگر، بلكه بايد سهامداري تمام‌عيار باشند. همكاري و همفكري جهاني كتابخانه‌ها مي تواند به تقويت و آسان‌سازي شبكة دانش، بسيار كمك كند.

يكپارچگي: در يك محيط يكپارچه امكان دسترسي به منابع داخل و خارج از كتابخانه با بهر‌ه‌گيري از يك محيط ارتباطي يكسان فراهم مي گردد.

روزي گمان مي رفت كه جهان مسطح است. سپس ثابت شد كه گرد است. اكنون به يقين كاملاً شبكه‌اي است.

مقابله با بي نظمي و كهولت (آنتروپي): اين كلمه ريشه در ترموديناميك دارد و بيانگر حالتي است كه همة عناصر نظام در حداكثر بي نظمي قرار دارند و نظام روبه از هم گسيختگي و نابودي پيش مي رود. به اين ترتيب، براي نظام‌هاي باز، مفهوم حداكثر بي نظمي به معناي مرگ است. حداكثر بي نظمي در يك سازمان رسمي، يعني نداشتن اطلاعات كامل براي ادارة نظام‌ها يا حداكثر وضعيت بي ساماني. براي اين‌كه يك نظام به حيات خود ادامه دهد، بايد بتواند با چنين وضعيتي مقابله نمايد و بي نظمي را مهار كند. عدم مهار حجم عظيم اطلاعاتي كه در نظام اجتماعي توليد مي‌شود، موجبات بي نظمي و نابودي آن را فراهم مي سازد. بنابراين، نظام بايد با اين بي نظمي مقابله كند. تنها عنصري از نظام اجتماعي كه وظيفة گردآوري، بسته‌بندي، ذخيره، بازيابي، يا به عبارت ديگر وظيفة مديريت و سازماندهي اين اطلاعات را برعهده دارد عنصر كتابداري و اطلاع‌رساني است، كه از منظري ديگر خود نيز به عنوان يك نظام، داراي عناصري با ويژگي ها و وظايف خاص خود است. كتابداري و اطلاع‌رساني با تمامي فعاليت‌هاي وابسته‌اش (يعني سازماندهي منابع، نظير فهرست‌نويسي، رده‌بندي، نمايه‌سازي، سندداري، آماده‌سازي داده‌ها، بازيابي اطلاعات، و خدمات گستردة مرجع) به دنبال مرتفع‌ساختن همين بي ساماني است. كتابخانه به عنوان يك نظام، در درون خود نيز اين بي نظمي را مهار مي‌كند و براي مهار آن مقدار از بي نظمي كه ممكن است با ورود هر منبع جديد به كتابخانه ايجاد شود، شيوه‌هايي را برگزيده است كه به مجموعة اين شيوه‌ها «سازماندهي منابع» اطلاق مي شود. كتابخانه از اين واقعيت آگاهي كامل دارد كه متوقف‌شدن سازماندهي، برابر با بي نظمي است و هر منبع جديدي كه به كتابخانه وارد مي شود، مادامي كه سازماندهي نشده باشد، نظام كتابخانه و به دنبال آن نيز نظام اجتماعي را به سمت بي نظمي، ازهم‌گسيختگي و نابودي هدايت خواهد كرد. از اين اصل مي توان چنين نتيجه گرفت كه در نظام كتابخانه، مفهوم سازماندهي- فارغ از روش‌ها و انواع آن- به عنوان يك كاركرد و ابزار حياتي در مهار بي نظمي، هميشه در زندگي بشر مطرح بوده و خواهد بود.

واژه «نظام» از علوم دقيقه (بويژه فيزيك) به علوم اجتماعي راه يافته است. فيزيك با ماده، انرژي، حركت و نيرو سروكار دارد كه همگي قابل سنجش‌اند و از قوانيني معين پيروي مي كنند؛ به همين دليل، در فيزيك «نظام» را با واژگاني بسيار دقيق و در قالب يك نمونه (مدل) رياضي- كه بر وجود روابط معيني ميان متغيرها دلالت دارد- تعريف مي‌‌كنند. به هرحال، در علوم اجتماعي (كه كتابداري نيز به دليل ابعاد ارتباطي و انساني حرفة خود تا حد زيادي از نظريه‌ها و قوانين آن استفاده مي كند)، به دليل اين‌كه با متغيرهايي بسيار پيچيده‌تر و اغلب چندبعدي سروكار دارند.

اساس روشهاي فهرست‌نويسي سيستمهاي كتابخانه‌اي با هم تفاوت دارند. اين تفاوتها در انجام جستجو، نمايه‌سازي،‌ و تفسير معناي جستجوها به چشم مي خورد. به همين دليل، براي جستجو در فهرستگان مجازي ممكن است لازم باشد تنها به جستجوي ساده قناعت كنيم. بدين ترتيب، كاربر مزاياي جستجوي پيشرفته را از دست مي دهد، يا به نتايجي بدون انسجام مي رسد كه به هيچ‌وجه براي جستجوهاي خاص مناسب نيست. انسجام ميان سيستمهاي گوناگون كتابخانه‌اي است. برخي چالشهاي مربوط به تجانس سيستمهاي گوناگون جستجوي اطلاعات، عبارتند از:

• تفاوت در انتخاب نمايه‌ها

• تفاوت در روابط معنايي و تركيبهاي نمايه‌اي

• تفاوت در روشهاي برخورد با نتايج حاصل

• تفاوت در پشتيباني از كاراكترها

• تفاوت در دفعات روزآوري

• تفاوت در قابليت دستيابي و روايي.

يك فهرستگان تنها در صورتي مي تواند مؤثر واقع شود كه اطلاعات موجود در آن صحيح باشد. يكي از انتقادهايي كه اغلب به فهرستگانها وارد مي شود، نياز زياد به نيروي انساني در ادارة آنها و به عبارت ديگر كار ـ بر بودن آنهاست. علاوه بر اين كه بايد اقلام جديد و محلهايي كه به فهرست دارندگان منابع پيشين اضافه مي شوند به ركوردهاي موجود افزوده گردند، تطابق ركوردها و حذف موارد تكراري نيز بايد صورت پذيرد. علاوه بر اين هنگامي كه منابع از كتابخانه‌هاي عضو وجين مي شوند، بايد ركوردها و محلهاي آنها از فهرست موجوديهاي قابل دسترس حذف شوند. كشف موارد تكراري در ركوردهاي مربوط به تك‌ نگاشتها از همه ساده‌تر است، در حالي كه دربارة آثار چند جلدي، نشريات ادواري، و بويژه عناوين نشريات چالش بيشتري وجود دارد، زيرا در مورد اين منابع بايد با واحدهاي فهرست‌نويسي كتابخانه‌هاي گوناگون هماهنگي كاملي صورت گيرد.

ابزارهاي مديريت را به سه دسته تقسيم مي كند و ميان آنها تمايز قايل مي‌شود:
۱ - برخي از ابزارها مخصوص توليد و تنظيم دانش است. اين دسته شامل خلق يك ايدة جديد، طراحي مدلهاي نو، تركيب و تلفيق رشته‌هاي علمي گوناگون و در نهايت توسعه فراگردهاي جديد در سازمان است .
۲- دسته دوم: كاربرد اين دسته از ابزارها در نظام بخشي و كدگذاري دانش است. اين دسته از ابزارها اجازه مي دهد تا دانش به قابليت دسترسي همگاني و انتقال ميان افراد و سازمانها دست يابد.
۳- دسته سوم ابزارهايي هستند كه جهت تسهيم دانش هستند .

انواع توصيف در استاندارد آر.دي.اِي.:

۱. توصيف كلي يا جامع

۲. توصيف تحليلي

۳. توصيف سلسله­ مراتبي

توصيف جامع: توصيفي است كه يك اثر را به طور كامل توصيف مي كند. به عنوان مثال، يك نقشه، يك مجموعه از پوسترهايي كه به وسيله يك كتابخانه گردآوري شده است، يك جعبه شامل فيلم استريپ، يك نوارصوتي و يك منبع كه شامل دستورالعملهاي يك معلم است.

توصيف تحليلي: بخشي از يك مجموعه بزرگتر را شامل مي شود. مانند يك جلد از مجموعه سه جلدي يك زندگينامه، يا يك نقشه خاص كه زير مجموعه يك سري از نقشه­ هاست.

توصيف سلسله­ مراتبي: شامل يك توصيف جامع و يك توصيف تحليلي است.

بسياري از اين راهها ميان شرق و غرب آسيا و حوضۀ درياي مديترانه مبادله مي‌شد، اما چون ابريشم مهم‌ترين و گرانبهاترين كالايي بود كه از اين راهها مي‌گذشت، بعدها به جادۀ ابريشم شهرت يافت. ابريشم از راههاي متعددي به حوضۀ درياي مديترانه ارسال مي‌شد. برخي از راهها از گذشته‌هاي دور وجود داشتند كه يكي از آنها به جادۀ شاهي شهرت داشت. اين جاده در روزگار هخامنشيان و پيش از آن كشيده شده بود.