«اموات» و «حيات»، بلكه فعليات را، چه كمالات اولى و چه ثوانى، از صقع حق ببين، نه مفصول و فقرائى بسته به او، نه اغنيا. و به تحقيق بگو: او هست. و مبين بلند و پست، بلكه استيفاء حساب موادّ و هيولاى مجسّمه را بكن، و ببين كه فعليّت امتداد و فعليّت قوّه هم، ظلّ نورحق است.
ديدن مرگ اشخاص با ديده بصيرت ، و ياد كردن از مرگ خويش ولي با قدرت تفكر از بهترين عوامل بيدار كننده ، و وسائل رشد و كمال است به چشم بصيرت نظر كن ، و از خواب غفلت بيدار شود ، و به گوش هوش بشنو ، اي غافل از سبب هستي و ايجاد خود ، و بي خبر از عاقبت حال و عقبات مآل و معاد خود .
خبر داري كه سياحان افلاك
چرا گردند گرد مركز خاك
چه مي خواهند از اين محمل كشيدن
چه مي جويند از اين منزل بريدن
كه گفت اين ثابت است آن منقلب نام
كه گفت آن را بجنب وين را بيارام
در اين محرابگه مقصودشان كيست
وزين آمد شدن منظورشان چيست
همه هستند سرگردان چو پرگار
پديد آرنده خود را طلبكار
بينشم از تن نيست كه ديگر جانوران و رستني ها و هر چه را كه آخشيج است در ان انبازند،از رواني است كه از آن من است،پس نه تن جاي من و گرنه در اندازه او بودي و دانستي كه نيست،تن بر خاك است و روان بر فه از خاك،اين سخن كوتاه در نزد دانا بسيار بلند است.
هنگام آنك جلوهٔ فتح و ظفر كنم
كارم شكايت فلك و شرح ابتلاست
گيتي به جاي من ز بدي كرد آنچ كرد
گر لطف تو تدارك كارم كند رواست
تا در مذاق آدمي از راه عقل و روح
تلخي خوف همبر شيريني رجاست
بادا هميشه قبلهٔ خوف و رجاي خلق
صدر تو همچنانك فلك قبلهٔ دعاست
چون طينتت به محنت و حسرت نوشته اند
گر وحش و طير به تو بگريند هم رواست
ني،ني! ازين ميانه تو مخصوص نيستي
در هر كه بنگري به همين داغ مبتلاست
از ممكنات به ز ملك نيست هيچ كس
او هم اسير دهشت درگاه كبرياست
مزن تا تواني به گفتار دم
نكو گوي گر دير گويي چه غم
بينديش و آنگه برآور نفس
وزان پيش بس كن كه گويند بس
به نطق آدمي بهتر است از دواب
دواب از تو به گرنگويي صواب
هر گه كه بخرابه اي بر گذشتي توقّف كردي بزاري بناليدي و رفتگان آن منزل ياد كردي گفتي: كجااند ايشان كه اين بنا نهادند و از آن مسكن ساختند دل بدادند و مال و جان درباختند تا آن غرفه ها بياراستند چون دل برآن نهادند و چون گل بر بار بشكفتند از بار بريختند و در گل خفتند.