فايلستان

 نويسنده بايد رنج بكشد و عرق از جان بريزد و به مرارت تن بدهد. پاداش باريك نويسى, دقيق خوانى است و جزاى سرسرى نويسى, سرسرى خوانى. (آن كه باد مى كارد, طوفان درو مى كند); و آن كه چون باد مى نويسد, نوشته اش به سرعت طوفان خوانده مى شود. نويسنده اى كه مى نويسد و مى گذرد, خواننده اش نيز مى خواند و مى گذرد; امّا نويسنده اى كه در صفحه به صفحه كتابش بماند, خواننده نمى تواند از آن بگذرد. هر چه بدون زحمت نوشته شود, بدون لذّت خوانده مى شود. كشش هر نوشته در گرو كوشش نويسنده است. نويسنده بايد مرارت بكشد تا خواننده حلاوت بچشد. جان كَند تا خواننده جان پرورد. رنج بَرد تا خواننده گنج يابد.

 

شواهد و قراين متقن، از جمله گزارش هرودوت حاكى از آن است كه آيين زرتشت در اساس، آيينى توحيدى بود كه به مبارزه با شرك كهن آريايى برخاست و مغان مدافع آن بودند. بر اين اساس، آيين زرتشت را آيينى توحيدى مى دانند كه جايگزين آيين مشركانه مجوسى گرى شده است. توضيح بيشتر اين كه بر اساس معارف اصيل زرتشت، آهورا مزدا خالق خير و شر (سپنت مينو و انگره مينو) است. پس اين آيين در اصل آيينى توحيدى بوده است و از همين رو پيامبر اكرم با زرتشتيان هجر به عنوان اهل كتاب رفتار كرد و آن ها را اهل ذمه دانست.

محل عبادت زرتشتيان اصطلاحاً «آتشكده» نام گرفته است. به اعتقاد زرتشتيان، آتش همان نور است كه در مقابل ظلمت قرار گرفته و به همين دليل در جهنم، تاريكى و ظلمت هست و از نور خبرى نيست. به طور كلى قبل از ساسانيان آتشكده هاى بسيارى در ايران وجود داشت، چنان كه بر اساس برخى گزارش ها گشتاسب شاه (از پادشاهان متأخّر كيانى در ناحيه بلخ و حامى زرتشت) فقط حدود 23 هزار آتشكده در ايران ساخته است. در اسطوره ها آمده است كه قديمى ترين و نخستين آتشكده اى كه در ايران شناخته شده از آنِ هوشنگ شاه نوه كيومرث بود كه پس از كشف آتش بنا نهاده است. فرزانه بهرام بن فرهاد صاحب شارستان عقيده دارد پيش از ظهور آشور زرتشت در شهرهاى سكستان و پارس و اصفهان آتشكده هايى بوده است. داستان پيدايش آتش و ساختمان آتشكده ها بسيار دلكش و شيرين است. آتشكده هاى بعدى را تهمورث و فريدون شاه ساختند. فريدون در بخارا و خراسان آتشكده هايى بناكرد. كيخسرو در اردبيل آتشكده آذر كاوس را بنا نهاد. در طرف راست صحراى مرودشت در دامنه كوه هاى بلند رو به روى تخت جمشيد يك نقش مذهبى از زمان ايلاميان در كوه تراشيده اند و برج آتش گاه بزرگى كه در آن جا ساخته اند به نام كعبه زرتشت معروف و از زمان هخامنشيان (پيش از اسكندر) مى باشد. خرابه هاى آتشكده هاى بسيارى از زمان هخامنشيان بر جاى مانده است. آتشكده نوبهارِ بلخ محل عبادت و اعتكاف متديّنان و بزرگ ترين و گرامى ترين پرستش گاه ايران بود و تا زمان اردشير بابكان توسط پادشاهان هميشه آباد و با رونق نگهدارى مى شد. اما اين آتشكده به مرور ودر پى نفوذ گسترده آيين بودا در شرق ايران، به معبدى بودايى تبديل شد، لذا نام «نوبهار» نيز واژه اى سنسكريت و به معناى «دير نو» مى باشد، هم چنان كه سيوآن تزان، زائر چينى سده هفتم ميلادى نيز از آن به عنوان ديرى بودايى ياد كرده است. اجداد خاندان برامكه از مقربان هارون الرشيد از خادمان همين مكان بودند.

زيبايى جهان, زمين و آسمان و هر چه زير اين سقف لاجوردين, وجود دارد, مى زيد و به حيات خود ادامه مى دهد, نغمه مى سرايد, بال به پرواز مى گشايد, آغوش به عشق وامى كند, عاشقانه پر مى سوزاند, به سوى آفتاب قد مى كشد, به عشق جان جهان سر و جان مى دهد و… به گوهر شبچراغى است, به نام انسانيت كه به دست تواناى خداوند در رواق رواق اين جهان آويخته شده است.اگر انسان مى بود و اين بُعد از دو بُعد او نمود نمى يافت و خداوند در او قوه اى نمى نهاد و توانايى به او ارزانى نمى داشت كه سرشت خود را به دست خود معمارى كند و اين كاخ بلند را بنيان بگذارد و تبلور دهد, گيتى, سرتاسر تاريك بود و هزارها خورشيد, قدرت آن را نداشتند كه آن را از تاريكى به درآورند و شعله هاى نورافشان و روشنايى دِه, در جاى جاى آن برافروزند.

 

قيامت هر كس قيام كرده و حساب او رسيده است . و باطن انسان در دنيا عين ظاهر او در آخرت مى گردد كه يوم تبلى السرائر است , و اينها همه تمثل و تجسم علوم و اعمال است .

ظاهر عبارت چهار قسم قبل است : قبل بفضل , قبل برتبه , قبل بزمان , قبل بسبب

در من غم شبكور چرا پيچيده است

كوراست مگر و يا كه كورم ديده است

من بر فلكم در آب و گل عكس منست

از آب كسي ستاره كي دزديده است

كامل ز يكي هنر ده و صد بيند

ناقص همه جا معايب خود بيند

خلق آينهٔ چشم و دل يكدگرند

در آينه نيك نيك و بد بد بيند

گرچه در آينه به شكل بوي

آنك در آينه  بود نه  توي

دگري تو، چو آينه دگر است

آينه از صورت تو بي خبر است

آينه صورت از صفت دور است

كان پذيراي صورت از نور است

رشتهٔ پيوند ياران را بريدن سهل نيست

چهرهٔ برگ خزان، زرد از جدايي مي‌شود