فايلستان

ساغر دل اندر آن دم دم بدم

پر همي كرد از خم خون جگر

اندر آن انديشه چون سرگشتگان

هر زمان از پاي مي‌آمد به سر

نعره مي‌زد كاخر اين دل را چه بود

كين چنين يكبارگي شد بي خبر

گرچه پير راه بودم شصت سال

مي‌ندانستم درين راه اين قدر

هر كه را از عشق دل از جاي شد

تا ابد او پند نپذيرد دگر

هر كه را در سينه نقد درد اوست

گو به يك جوهر دو عالم را مخر

بگسلان پيوند صورت را تمام

پس به آزادي درين معني نگر

كس بي كسي نماند مي دان تو اين قدر

گر با يكي نسازي آيد يكي ديگر

زين خانه گر روم من و خانه تهي كنم

آيد يكي دگر چو مني يا زمن بتر

ميراث مانده است جهان از هزار قرن

چون شد به زير خاك پدر شد پسر پدر

تنها نه آدمي حيوان نيز همچنين

ور ني نديدي تو در آفاق جانور

شب آفتاب اگر برود هم ز بام چرخ

بر جاي آفتاب ستاره‌ست يا قمر

گر ترك يك هنر بكند مرد طبع او

مشغول كار ديگر گشت و دگر هنر

زيرا كه بردل همه خلقان موكليست

بي كارشان ندارد و بي بار و بي سفر

إنَّكُمْ تَمُوتُونَ كَمَا تَنَامُونَ وَ تُبْعَثُونَ كَمَا تَسْتَيْقظُونَ‌.

همان طورى كه خواب شما را فرا مى‌گيرد مرگ نيز به سراغتان مى‌آيد. و همان طورى كه بيدار مى‌شويد از قبر برمى‌خيزيد.

هنگام آنك جلوهٔ فتح و ظفر كنم

كارم شكايت فلك و شرح ابتلاست

گيتي به جاي من ز بدي كرد آنچ كرد

گر لطف تو تدارك كارم كند رواست

تا در مذاق آدمي از راه عقل و روح

تلخي خوف همبر شيريني رجاست

بادا هميشه قبلهٔ خوف و رجاي خلق

صدر تو همچنانك فلك قبلهٔ دعاست

اي آنك به دل‌ها ز حسد خار خليدي

اين‌ها همه كردي و در آن گور خزيدي

تلخي دهد امروز تو را در دل و در كام

آن زهرگياهي كه در اين دشت چريدي

آن آهن تو نرم شد امروز ببيني

كه قفل دري يا جهت قفل كليدي

طوق ملكي اين دم اگر گوهر پاكي

رد فلكي اين دم اگر جان پليدي

با جمله روان‌ها به تك روح رواني

سلطان جهادي اگر از نفس جهيدي

با خالق آرام تو آرام گرفتي

وز ديو رميده تو به هنگام رهيدي

امروز تو را بازخرد از غمش آن نور

كو را چو دل و جان به دل و جان بخريدي

آن سيمبر اندر بر سيمين تو آيد

كو را چو نثار زر از اين خاك بچيدي

اي عشق ببخشاي بر اين خاك كه داني

كز خاك همان رست كه در خاك دميدي

خامش كن و منماي به هر كس سر دل ز آنك

در ديده هر ذره چو خورشيد پديدي

تا بها همه انت اين اشتركم

كي ترا آموخت اين راز كهن 

كه جواب شعر من گفتي بفن

من كجا گفتم كه تو مرد خسي

عارفي يا عالمي يا هر كسي

من بحال خويشتن دارم سخن

با تو نبود هيچ ما را اين سخن

از رهگذر دوست، صبايي نرسيد

چشمم به وصال خاك پايي نرسيد

دردا كه ز درد ما كس آگاه نشد

فرياد كه فرياد به جايي نرسيد

دل عاشق ز گلگشت چمن آزرده‌تر گردد

كه هر شاخ گلي دامي است مرغ رشته برپا را

پادشاهي بخيالات دچار

گشت از سلطنت خود بيزار

شهر سلطنتي آخر چيست

هيچ بدبخت تر از كس نيست

سر راهم همه جا سنگ آيد

صلح من مي طلبم جنگ آيد

از غم ملت خود پير شدم

من كه از جان خودم سير شدم

ناگه افكند نظر در صحرا

گله ديد گرفتار بلا

گوسفندان همگي در به به

يزدي بره مسكين مه مه

خود چوپان لب جو ني مي زد

هر دم اين شعر پياپي مي زد

من سلطان همه در يك چمنيم

وقت مردن همه با يك كفنيم

جانهاي ايشان از كدورت بشريت آزاد گشته است و از آفت نفس صافي شده و از هوي خلاص يافته تا اندر صف اول و درجهٔ اعلي با حق بياراميده‌اند و از غير وي اندر رميده.