فايلستان

از نشان خود بگريز، يكبارگي مهر ما بين. طريق اتحاد يگانگي است، و با خود بيگانگي است، از من و ما نشان دادن دوگانگي است، و دوگانگي دليل بيگانگي است. دوگانگي آنجاست كه امروز و فرداست. موحد از امروز و فردا جداست. تا موحد سايه خورشيد وجود نيافت از خود وانرست، و تا از خود وانرست حق را نيافت.

هر كرا كاري رسد و آن كار او را سزد آن از وي نكوست. هر چه از حق آيد و بر بنده خويش راند، از نعمت يا محنت راحت يا شدت، همه نيكوست، كه خداوند همه اوست. كس را بر وي چرا و چون نيست، و آنچه وي كند به آفريده خويش از وي ستم نيست.

در هر چه اللَّه كند وي را حجت تمام است كه آفريدگار و كردگار جهان و جهانيان است، از نيست هست كننده و پديد آورنده و پادشاه بر بنده.

گفتي شكار گيرم رفتي شكار گشتي

گفتي قرار يابم خود بي‌قرار گشتي

خضرت چرا نخوانم كآب حيات خوردي

پيشت چرا نميرم چون يار يار گشتي

فاروق چون نباشي چون از فراق رستي

صديق چون نباشي چون يار غار گشتي

اكنون تو شهرياري كو را غلام گشتي

اكنون شگرف و زفتي كز غم نزار گشتي

هم گلشنش بديدي صد گونه گل بچيدي

هم سنبلش بسودي هم لاله زار گشتي

اي چشمش الله الله خود خفته مي‌زدي ره

اكنون نعوذبالله چون پرخمار گشتي

آنگه فقير بودي بس خرقه‌ها ربودي

پس واي بر فقيران چون ذوالفقار گشتي

هين بيخ مرگ بركن زيرا كه نفخ صوري

گردن بزن خزان را چون نوبهار گشتي

از رستخيز ايمن چون رستخيز نقدي

هم از حساب رستي چون بي‌شمار گشتي

از نان شدي تو فارغ چون ماهيان دريا

وز آب فارغي هم چون سوسمار گشتي

اي جان چون فرشته از نور حق سرشته

هم ز اختيار رسته نك اختيار گشتي

غم را شكار بودي بي‌كردگار بودي

چون كردگار گشتي باكردگار گشتي

گر خون خلق ريزي ور با فلك ستيزي

عذرت عذار خواهد چون گلعذار گشتي

نازت رسد ازيرا زيبا و نازنيني

كبرت رسدهمي زان چون از كبار گشتي

باش از در معاني در حلقه خموشان

در گوش‌ها اگر چه چون گوشوار گشتي
 

جاني كه به نورِ حق ندارد امّيد

در عالم اوهام بماند جاويد

چون ذرّهٔ ناچيز بوَد در سايه

چون كودكِ يك روزه بوَد در خورشيد
 

دل نيست كه نور حق بر او تافته نيست

جان نيست كه اين حديث دريافته نيست

آن قوم كه ديباي يقين بافته اند

دانند كه اين سخن فرا يافته نيست
 

خلق و حق را به همدگر بيند

آفتاب است و در قمر بيند

نور حق را به نور حق نگرد

نور خود را به نور خود بيند
 

يكي از حق بخلق، نشان بيگانگي است و از اجابت نوميدي يكي از خلق بحق، راه مسلماني است و شرط بندگي يكي از حق بحق وسيلت دوستي است و اجابت دستوري. او كه از حق بخلق نالد درد افزايد، او كه از خلق بحق نالد درمان يابد، او كه از حق بحق نالد حق بيند.

نور حق است احمد و لمعان و نور

از نبى در اولياء دارد ظهور

هردلى پرتوپذير است از نبى‌

چون مه از خور مستنير است از نبّى‌

«اموات» و «حيات»، بلكه فعليات را، چه كمالات اولى و چه ثوانى، از صقع حق ببين، نه مفصول و فقرائى بسته به او، نه اغنيا. و به تحقيق بگو: او هست. و مبين بلند و پست، بلكه استيفاء حساب موادّ و هيولاى مجسّمه را بكن، و ببين كه فعليّت امتداد و فعليّت قوّه هم، ظلّ نور حق است.