فايلستان

كسي كه غير اين سوداش نبود

ز ذوق ماش ياد ماش نبود

مثال گوي در ميدان حيرت

دوان باشد اگر چه پاش نبود

وجودي كه نرست از سايه خوش

پناه سايه عنقاش نبود

نمايد آينه سيماي هر كس

ازيرا صورت و سيماش نبود

به روزي صد هزاران عيب و خوبي

بگويد آينه غوغاش نبود

ندارد آينه با زشت بغضي

هواي چهره زيباش نبود

دهاني زين شكر مجروح گردد

كه دندان‌هاي شكرخاش نبود

به پرهاي عجب دل برپريدي

وليك از دام او پرواش نبود

برو چون مه پي خورشيد مي‌كاه

كه بي‌كاهش جمال افزاش نبود

گريم ز غم تو زار گويي زرقست

چون زرق بود كه ديده در خون غرقست

تو پنداري كه هر دلي چون دل توست

ني ني صنما ميان دلها فرقست

اي راحت روح هر شكسته

بخشاي به لطف بر شكسته

بر جان من شكسته رحم آر

كاشكسته ترم ز هر شكسته

پيوسته ز غم شكسته بودم

اين لحظه شدم بتر شكسته

اي بار غمت شكسته پشتم

تو رخ ز شكسته بر شكسته

بر سنگ مزن تو سينه ي ما

بي قدر شود گهر شكسته

اي تير غمت رسيده بر دل

پيكان تو در جگر شكسته

بي لطف تو كي درست گردد

جانا دل من به سر شكسته

آمد به درت نديده رويت

زان شد دل من مگر شكسته

در كوي تو جان سپرد دگر بار

آن مرغك بال و پر شكسته

دل بنده ي تست در همه حال

گر غمزده است و گر شكسته

هستي كه عيان نيست روان در شأني

در شأن دگر جلوه كند هر آني

اين جمله بجو ز كل يوم في شأن

گر بايدت از كلام حق برهاني

ذره ذره نور حق را جلوه گاهي ديگر است

يك بيك بر وحدت ذاتش گواهي ديگر است

اهل دل بينند در هر ذره از حق جلوه

هر دم ايشانرا برخسارش نگاهي ديگر است

ديده حق بين نه بيند غير حق در هر چه هست

لاجرم او را بهر جا سجده گاهي ديگر است

عاقلان جويند حق را در برون خويشتن

عاشقان را از درون با دوست راهي ديگر است

مينمايد جلوه او در هر چه دارد هستيئي

ليك او را پيش خوبان جلوه گاهي ديگر است

آنچه مطلوبست يك چيزست نزد هر كه هست

ليك هر كس را بهرچيزي نگاهي ديگر است

عاشقان را در درون جان زشوقش نالهاست

هر نفس كايشان زنند آن دود آهي ديگر است

صبر برهجران آن آرام جان باشد گناه

زنده بودن در فراق او گناهي ديگر است

نيست كس را غيرظل حق پناهي در جهان

گر چه جاهل را گمان كورا پناهي ديگراست

گر غني را از متاع اين جهان عزاست و جاه

بينوا را روز محشر عزوجاهي ديگراست

پادشاه صورت ار دارد سپاه بيكران

از ملك درويش آگه را سپاهي ديگراست

قطره چون آب شد به تابستان

گشت آن آب سوي بحر روان

وز رواني خود به بحر رسيد

خويشتن را وراي بحر نديد

هستي خويش را در او گم ساخت

هيچ چيزي بغير او نشناخت

گاه او را عيان به صورت موج

ديد هم در حضيض و هم بر اوج

گاه ديدش به شكل تف و بخار

سوي بالا روان ز دريا بار

متراكم شد آن بخار و ز آن

متكون شد ابر در نيسان

متقاطر شد ابر و باران گشت

رونق افزاي باغ و بستان گشت

قطره ها چون به يكدگر پيوست

سيل شد بر رونده راه ببست

سيل هم كف زنان خروش كنان

تافت يكسر به سوي بحر عنان

چون به دريا رسيد و كرد آرام

شد درين دوره سير بحر تمام

قطره اين را چو ديد نتوانست

كردن انكار ديده و دانست

كوست موج و بخار و سيل و سحاب

اوست كف اوست قطره اوست حباب

هيچ جز بحر در جهان نشناخت

عشق با هر چه باخت با او باخت

از چپ و راست چون گشاد نظر

غير دريا نديد چيز دگر

همچنين عارفان عشق آيين

در جهان نيستند جز حق بين

ديده جمله مانده بر يكجاست

ليكن اندر نظر تفاوت هاست

چو من كسي كه ره مستقيم ميداند

صفاي صوفي و قدر حكيم ميداند

طريق اهل جدل جمله آفتست و علل

ره سلامت قلب سليم مي‌داند

كسيكه حسن تو ديده است و عشق فهميده است

مزاج طبع مرا مستقيم ميداند

چو عشق مظهر حسنست قدر من داني

از آنكه قدر گدا را كريم ميداند

رموز سر محبت حبيب مي‌فهمد

كنوز كنه سخن را كليم ميداند

بدوست دارد اميد و ز خويش دارد بيم

كسي كه معني اميد و بيم ميداند

براه مرگ روانست جاهل غافل

مسافريست كه خود را مقيم ميداند

بسوي حق بود آهنگ عارف حق‌بين

نه حزن باشد او را نه بيم مي‌داند

كسي كه لذت ديدار دوست را يابد

نعيم هر دو جهان كي نعيم مي‌داند

نديده است جمال و شنيده است نوال

كه ترك لذت دنيا عظيم مي‌داند

ميان خوف و رجا زاهد است سر گردان

دو دل شده دل خود را دو نيم ميداند

بگريه رفت ز خود فيض و طفل اشكش را

حساب‌دان هم درّ يتيم ميداند

اين خشت كه بيني دست سر شعرمان بود

اين خاك كه زير پايت مثل تو جسم جان بود

اين گوشه خرابه شاهان دودمان بود

مانند تو هزاران جانا در اين جهان بود

كاري بكن كه عمرت بيهوده سر نگردد

در گوشه نيستان باران گوهر نگردد

از صحبت ضعيفان كس باخبر نگردد

«المر» سرّي است از اسرار محبت، گنجي از گنجهاي معرفت، در ميان جان دوستان وديعت دارند و ندانند كه چه دارند و عجب آنست كه دريايي همي بينند و در آرزوي قطره‌اي مي‌زارند.

هر يك چندي يكي برآيد كه منم

با نعمت و با سيم و زر آيد كه منم

چون كارك او نظام گيرد روزي

ناگه اجل از كمين برآيد كه منم