فايلستان

﴿و السابقون السابقون اولئك المقرّبون﴾و سابقون كاملان واصلى هستند كه به مقام بقاء بالله رسيده اند و حق را در هر چيزى مشاهده مى كنند و موجودات را همان طور كه هست مى بينند و مى دانند زيرا ﴿على الاعراف رجال يعرفون كلاًّ  بسيماهم﴾

«گنج پنهان است زير هر طلسم

پيش عارف شد مسمّى عين اسم

ديده حق بين اگر بودى تو را

او رخ از هر ذره بنمودى تو را»

هر كه را فيض ازل از بخت برخوردار كرد

جاي در ظل لواي حيدر كرار كرد

مظهر الطاف يزدان قبله امكان علي

آنكه حق او را معين احمد مختار كرد

آن كه اندر نصرت اسلام روز كارزار

روز را چو نشيب به چشم لشگر كفار كرد

آن كه شد گردان گردانكش به تيغ وي ذليل

آنكه عباد وثن را تا قيامت خوار كرد

مقتداي خاكيان شاهي كه خاك پاي او

دست قدرت سرمه چشم اولوالابصار كرد

برد عمرو عبدود را تيغ وي بر خاك مرگ

چشم مرحب راز خواب سركشي بيدار كرد

هست احياكردن اموات كار كردگار

اي عجب كانشاه از اين كارها بسيار كرد

با دم شمشير بران و به صمصام زبان

از خس و خاشاك راه شرع را هموار كرد

درد بدبختي ببين كار ثنايش در غدير

آنكه بخ بخ گفت قول خويش را انكار كرد

اينچنين پنداشت كز تدليس و تلبيس وحيل

مي‌تواند نور حق خاموش از اين رفتار كرد

شهيد كربلا در تسلي زينب

به گريه گفت كه دختر امير عرب

جهان نكرده وفايي به مادر و پدرم

مگر ز جدا گرم تو من عزيزترم؟

تمام ساغر صهباي مرگ نوشيدند

ز هر ديده حق بين خويش پوشيدند

«الناس نيام فاذا ماتوا انتبهوا» دارد. در روز قيامت - حشر - هنگامى كه از خواب غفلت بيدار شوى،همه موجودات و ممكنات عالم كه متفرق بودند، جمع مى بينى و در آن لحظه است كه توحيد آشكار مى گردد و مى دانى كه وجود واحد بوده است كه تو به چشم كثرت مى ديده اى و موجوداتى را كه حقيقت مى پنداشتى، همه وهم و پندار بوده است و غير حق، وجودى نيست.

هشدار كه هر ذرّه حسابست در اينجا

ديوان حسابست و كتابست در اينجا

حشرست و نشورست و صراطست و قيامت

ميزان ثوابست و عقابست در اينجا

فردوس برين است يكي را و يكي را

آزار و جحيمست و عذابست در اينجا

آن را كه حساب عملش لحظه به لحظه است

با دوست خطابست و عتابست در اينجا

آن را كه گشودست ز دل چشم بصيرت

بيند چه حسابست و چه كتابست در اينجا

بيند همه پاداش عمل تاره به تاره

با خويش مر آن را كه حسابست در اينجا

با زاهدش ار هست خطابي به قيامت

با ماش هم امروز خطابست در اينجا

امروز به پاداش شهيدان محبّت

زان روي برافكنده نقابست در اينجا

آن را كه قيامت خوش و نزديك نمايد

از گرمي تعجيل دل آبست در اينجا

دوري كه نبيند مگر از دور قيامت

در ديده ي تنگش چو سرابست در اينجا

بيدار نگردد مگر از صور سرافيل

مستغرق غفلت كه بخوابست در اينجا

هشدار كه سنجد عمل خويشتن اي فيض

سرسوي حق و پا به ركابست در اينجا

صد شكر كه دل هاي عزيزان همه آنجا

معمور بود گرچه خرابست در اينجا

تبديلى كه مظهر تحوّل حضرت حق و مقتضى بيان آيه شريفه (كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ) مىباشد، تبدّل در صور موجودات است.

هر كه حق داد نور معرفتش

كاين باين بود صفتش

جان به حق تن به غير حق كاين

تن ز حق جان ز غير حق باين

ظاهر او به خلق پيوسته

باطن او ز خلق بگسسته

از درون آشنا و همخانه

وز برون در لباس بيگانه

راه اهل ملامتست اين راه

وز غرامت سلامتست اين راه

خيز جامي و خاك اين ره باش

هر چه داري به خاك اين ره پاش

بدين قصيده كه گر تك زند كسي صد قرن

نيابدش دومين در كراسهٔ شعرا

به سوز جان من از كيد حاسد بد گوي

به صور آه من از دست دشمن رعنا

كه هرچه بر من افتاده افترا كردند

كه گفته‌ام سخن از تو برون ز مدح و ثنا

اگر تفحص اين سر كني دل خجلم

كه همچو ديدهٔ مور است مي‌شود صحرا

ز هيبت تو اگرچه چو برگ مي‌لرزم

مكن ز خشم مرا پوستين درين سرما

وگر كه من ز در كشتنم تو كش كه خوش است

ز دست يوسف صديق ديدهٔ بينا

چه گر تدارك اين واقعه نمي‌دانم

مرا بس اين كه بدين صدق هست حق دانا

چو شمع بر سرپايم كنون و حكم تو راست

به راندن كه برو يا به خواندن كه بيا

وثيقتم همه بر عفو توست و چون نبود

از آنكه حبل متين است و عروة وثقي

چو سايه از بر خويشم گر افكني بر خاك

چو سايه نيست مرا دور بودن از تو روا

وگر چو كلك به تيغم سرافكني از تن

چو كلك بر خط حكمت به سر دوم حقا

به دور باش گرم پيش خود كني بيجان

چو دور باش به جان داري آيمت ز قفا

كز آستان تو صد شير كي تواند كرد

به سنگ چون سگ اصحاب كهف دور مرا

​​چو خلق روي زمينت همه دعا گويند

به جز تو كيست كه آمين كند مرا به دعا

ولي بس است كه آمين همي كنند به جمع

مقربان سماوي ز حضرت اعلي

عدم آينه وجود حق و هستى است،عالم تعيّنات عكس و سايه وجود حق و هستى است و انسان چشم عكس - عالم - است. سايه به واسطه نور ظاهر مى شود. بنابراين عالم نيز به واسطه نور ذات حق كه وجود حقيقى است پيدا و روشن مى گردد. و اين مطلب ناظر بر اين آيه است كه ﴿الم تر الى ربّك كيف مدّ الظّل﴾يعنى آيا نمى بينى كه حق چگونه پرتو وجود خود - سايه را - بر موجودات عالم - اعيان را ممكنه - گسترده است.