فايلستان

خاكي به لب گور فشانديم و گذشتيم

ما مركب ازين رخنه جهانديم و گذشتيم

چون ابر بهار آنچه ازين بحر گرفتيم

در جيب صدف پاك فشانديم و گذشتيم

چون سايهٔ مرغان هوا در سفر خاك

آزار به موري نرسانديم و گذشتيم

گر قسمت ما باده، و گر خون جگر بود

ما نوبت خود را گذرانديم و گذشتيم

هر چند كه در ديدهٔ ما خار شكستند

خاري به دل كس نخلانديم و گذشتيم
 

روندگان در راه تقوي سه است: قدم شريعت در قلب روشن كند. قدم طريقت در دل روشن كند. قدم حقيقت در جان روشن كند. 

عاقلي، ديوانه‌اي را داد پند

كز چه بر خود مي‌پسندي اين گزند

ميزنند اوباش كويت سنگها

ميدوانندت ز پي فرسنگها

كودكان، پيراهنت را ميدرند

رهروان، كفش و كلاهت ميبرند

ياوه ميگوئي، چه ميگوئي سخن

كينه ميجوئي، چو مي‌بندي دهن

گر بخندي، ور بگريي زار زار

بر تو ميخندند اهل روزگار

نان فرستاديم بهرت وقت شب

نان نخوردي، خاك خوردي، اي عجب

آب داديمت، فكندي جام آب

آب جوي و بركه خوردي، چون دواب

خوابگاه، اندر سر ره ساختي

بستر آوردند، دور انداختي

برگرفتي زادمي، چون ديو روي

آدمي بودي و گشتي ديو خوي

دوش، طفلان بر سرت گل ريختند

تا تو سر برداشتي، بگريختند

نانوا خاكستر افشاندت بچشم

آن جفا ديدي، نكردي هيچ خشم

رندي، از آتش كف دست تو خست

سوختي، آتش نيفكندي ز دست

چون تو، كس ناخورده مي مستي نكرد

خوي با بدبختي و پستي نكرد

مست را، مستي اگر يك ره بود

مستي تو، هر گه و بيگه بود

بس طبيبانند در بازار و كوي

حالت خود، با يكي زايشان بگوي

گفت، من ديوانگي كردم هزار

تا بديدم جلوهٔ پروردگار

ديده، زين ظلمت به نور انداختم

شمع گشتم، هيمه دور انداختم

تو مرا ديوانه خواني، اي فلان

ليك من عاقلترم از عاقلان

گر كه هر عاقل، چو من ديوانه بود

در جهان، بس عاقل و فرزانه بود

عارفان، كاين مدعا را يافتند

گم شدند از خود، خدا را يافتند

من همي بينم جلال اندر جلال

تو چه مي‌بيني، به جز وهم و خيال

من همي بينم بهشت اندر بهشت

تو چه مي‌بيني، بغير از خاك و خشت

چون سرشتم از گل است، از نور نيست

گر گلم ريزند بر سر، دور نيست

گنجها بردم كه نايد در حساب

ذره‌ها ديدم كه گشته است آفتاب

عشق حق، در من شرار افروخته است

من چه ميدانم كه دستم سوخته است

چون مرا هجرش بخاكستر نشاند

گو بيفشان، هر كه خاكستر فشاند

تو، همي اخلاص را خواني جنون

چون تواني چاره كرد اين درد، چون

از طبيبم گر چه مي‌دادي نشان

من نمي‌بينم طبيبي در جهان

من چه دانم، كان طبيب اندر كجاست

ميشناسم يك طبيب، آنهم خداست

ز عمر، قسمت ما نيست جز زمان وداع

چو آن چراغ كه وقت سحر شود روشن

بيته يكدم دلم خرم نماني

اگر رويت بوينم غم نماني

اگر درد دلم قسمت نمايند

دلي بي غم درين عالم نماني
 

آن سيل مهر بر نهاد آب و خاك گمارند تا نه از آب نشان ماند نه از خاك خبر، نه از بشريت نام ماند نه از انسانيت اثر هر شغل كه خاست از آب و گل خاست، هر شور كه آمد از بشريت و انسانيت آمد. هر دو بگذار تا بنيستي رسي و از نيستي بر گذر تا بروح و ريحان رسي.

صدف انسانيّت را چه بيني؟ آن در بين كه در درون صدف است آري چنين است و لكن ميدان كه نه در هر صدفي درو گوهر بود، چنانك نه در هر شاخي ميوه و ثمر بود، نه در هر چاهي يوسف دلبر بود، نه بر هر كوهي موسي انور بود، نه در هر غاري احمد پيغامبر بود، نه در هر دلي ياد دوست مهربان بود، نه در هر جاني مهر جانان بود، دلي كه درو ياد اللَّه بود در كنف رعايت و در خدد حمايت معصوم بود، جاني كه درو مهر جانان بود در بحر عيان غرقه نور بود.

ما أَصابَ مِنْ مُصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا فِي أَنْفُسِكُمْ إِلَّا فِي كِتابٍ.

آلاء بر بنده واجب است كه اقرار دهد و ايمان آرد كه هر چه بوي رسد نعمت يا مصيبة، آساني يا دشواري، سعادت يا شقاوت، همه بتقدير و تدبير خداوند است، بارادت و مشيت او بدانش و خواست او.

بحقّ تو، بحق مهر تو، بصحبت تو

كه ديده بر كنم ار ديده در رضاي تو نيست‌

ترا خوش است كه هر كس ترا بجاي منست

مرا بتر كه مرا هيچ كس بجاي تو نيست

سعادت تاج و هاج است تا بر سر كه نهند، طراز اعزاز است تا بر آستين كه كشند. كمر عزاست تا بر ميان كه بندند، قباء بقاست تا در تن كه پوشند.