فايلستان

اشراق: تابش انوار معرفت بر قلب و جان انسان براى نيل به واقعيت.

شهود: دريافت عينى حقايق براى رسيدن به واقعيت هستى.

روش اشراقى: نوعى روش فلسفى كه در مرتبه كشف و وصول به حقيقت بر پايه سير و سلوك و رياضت هاى عملى به كار گرفته مى شود.

حكمت بحثى: حكمت مبتنى بر بحث واستدلال و نظر.

حكمت ذوقى: حكمت مبتنى بر كشف و شهود

نور در هستى شناسى سهروردى جايگاهى تعيين كننده دارد. او سه نماد براى نورالانوار برمى شمرد: ۱. نور اسفهبد يا نفس ناطقه انسانى؛ ۲. هورخش يا خورشيد؛ ۳. آتش.

«برخوردارى از آن حقيقت كه پرتو نورش، حيات و هستى و شناختمان را به اوج مى رساند، و دوستى اش كه همواره فلسفه حقيقى همان بوده است، نور يقين را بر ترديدهاى زمينى فرو مى تابد.»

اى باد صبا طرب فزا مى آيى

از طوف كدامين كف پا مى آيى

از كوى كه برخاسته اى راست بگو

اى گرد به چشمم آشنا مى آيى

بيدلى را بى‌سبب آزرده گيرخاكسارى را بخاك اسپرده گير
خستۀ از جور عشقت كشته دان و الهى از عشق رويت مرده گير
گر چنين خواهى كشيدن تيغ غم جانم اندر،تن چو خون افسرده گير

 

طبع بفتح طاء و سكون آن گاه مرادف طباع است و گاه مرادف طبيعت است و صفتى است مركوز در اجسام و حال در آنها.

«مرگ» حركتى حتمى و مستمر از دار مَمّر به سوى دارمَقّر است: «الدُّنيا دارُ مَمَّر لا دارُمَقَرٍّ»و حركتى است كه با هر نَفَس، انسان را به سوى خود مى خواند: «نَفَسُ المزء خُطاهُ اِلى اَجَلِهِ» حركتى كه پرده از پيوند لحظه ها با زندگانى كوتاه دنيوى برمى دارد: «وَ اَنَّ غايَةً تَنْقُصُها اللَّحَظةُ»زندگى كوتاهى كه گذشتن لحظه ها از آن مى كاهد.

چو بار زيستن اهل درد نپسنديد

چرا بقتله من خسته تيغ دير كشيد

حكايت دل بيمار باورش نفتاد

كه تا معاينه آنرا به چشم خويش نديد

حديث سوختگان زود زود آتش را

فرو نيامد تا از كباب خون نچكيد

ز رقص گوشه نشين توبه كرده بود و سماع

رخ تو ديد و از آن عهد نيز بر گرديد

به خاك راه رسيد آن كمند زلف دراز

چو من فرو ترم از خاك ره بمن نرسيد

ميان هر مژه چشمم به حيرت است كه اشك

پاي آبله در خارها چگونه دويد
 

طي شد زمان پيري و دل داغدار ماند

صيقل شكست و آينه‌ام در غبار ماند

چون ريشهٔ درخت كه ماند به جاي خويش

شد زندگي و طول امل برقرار ماند

خواهد گرفت دامن گل را به خون ما

اين آشيانه‌اي كه ز ما يادگار ماند

ناخن نزد كسي به دل سر به مهر ما

اين غنچه ناشكفته برين شاخسار ماند

دست من از رعونت آزادگي چو سرو

با صد هزار عقدهٔ مشكل ز كار ماند

نتوان ز من به عشرت روي زمين گرفت

گردي كه بر جبين من از كوي يار ماند

يكى به شيشه مى نگرد و ديگرى به خود نور، آن كه به شيشه مى نگرد خيال مى كند كه نور از او است و گمراه مي شود، آن كه به خود نور مى نگرد راه به واقع پيدا مى كند و سرچشمه روشنايى را درك مى نمايد، اين نوع اختلاف در منظر به معنى عدم بهره گيرى از ابزار درست مانند عقل و خرد است كه او را به واقع هدايت مى كند، نه به معنى تصويب هر نظرى كه مجموع نظرها مكمل يكديگر مى باشند.