فايلستان

ياري از غير حق نه از دينست

حق «اياك نستعين» اينست

گر تو اين نكته را نمي‌داني

هر دم «الحمد» را چه ميخواني؟

عاشق دوست ياد نان نكند

كز چنين دوست كس زيان نكند

چون توكل كني، مگو از غير

رخ درو كن، بتاب رو از غير

زمره‌اي از توكلند به رنج

فرقه‌اي از كفايت اندر گنج

هر چه او داد غايت آن باشد

شكر ميكن، كفايت آن باشد

از توكل شوي رياضت بين

وز كفايت شوي رياض نشين

آنكه ز اسباب در غرور افتد

از توكل عظيم دور افتد

متوكل سبب يكي بيند

متفرق در آن شكي بيند

ز تفرق مباش سرگردان

به توكل بناز چون مردان

به اعتابش بساز و شور مكن

سر او پيش غير عور مكن

بكشي سر، پسنده كي باشي؟

نكشي بار، بنده كي باشي؟

خواجگي سر بسر جمال و خوشيست

بندگي ابتهال و بار كشيست

تو چه داني كه سودت اندر چيست؟

نيكي و نيك بودت اندر چيست؟

گر چه دردت ز خشم و كينهٔ اوست

نه دوا نيزت از خزينهٔ اوست؟

همه كس ره به كار خويش برد

يار بايد كه يار خويش برد

تكيه بر خنجر و سپاه مكن

جز به ايزد به كس پناه مكن

يارت او بس، به هر چه درماني

اين سخن بشنو، ار مسلماني

جز توكل مبر به راه دليل

از هدايت رفيق جوي و خليل

از طهارت سلاح و مركب ساز

خود و جوشن ز طاعت و ز نماز

هيكل از عصمت و كمر ز وفا

مشعل و شمع و روشني ز صفا

دور باشي ز «آيةالكرسي»

پيش خود ميدوان، چه ميترسي؟

ميفرست از براي حاجب خاص

نامهٔ صدق و قاصد اخلاص

اهل اين داوري صبورانند

وآن دگر عاجزان و كورانند

سر تسليمشان فرو رفته

ذوق معني به جان فرو رفته

در سلسله هستى, هر كسى را جايگاهى است و اين جايگاه ها نشان از ظرفيت هاى وجودى آنها دارد:( و ما منّا الا له مقام معلوم). بنابراين عبور از يك جايگاه و ورود به جايگاهى بلند مرتبه تر, جز از راه افزايش ظرفيت وجودى, شدنى نيست كه آن نيز حركتى در جوهر مى طلبد و راه و رسم ويژه خود را دارد و از طريق اعتبار و مجاز يا وضع و قرارداد, چنين ارتقاى رتبه اى امكان پذير نيست.

 

يا رب غم آنچه غير تو در دل ماست

بردار كه بيحاصلي از حاصل ماست

الحمد كه چون تو رهنمايي داريم

كز گمشدگانيم كه غم منزل ماست

يا رب دردي كه ناله آغاز كنم

شوري كه سرود شوق را ساز كنم

چشمي كه به سوي خويش چون باز كنم

آن گمشده را از دور آواز كنم

يا رب به كساني كه جگرسوخته اند

يك عمر متاع درد دوخته اند

خاكم به هواي آن جوانمردان كن

كز هر چه به جز تو ديده بردوخته اند

گواهي داد بر آنكه كليمه شهاده كه لا اله الا الله است حق و راستست و درست گردانيدند مر دعوت پيغمبر عليه السلام را و همگان استاده اند با قرار مر خداي را به يگانگي و بگواهي رسول صلي الله عليه و آله و سلم و براستي دعوي او و اين گواهان باقي اند كه هرگز نميرند و از گواهي باز نايستند و شهاده لا اله الا الله يك گواهست مر يگانگي خداي را جل جلاله و يگانگي كه مرور است و آنكه شهاده بدو نيمه آمد از نفي و اثبات دليل است بر آنكه خلق.

لااِلهَ اِلا اللّهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيي وَ يُميتُ

معبودي جز خدا نيست يگانه اي كه شريك ندارد پادشاهي خاص او است و از آن او است حمد زنده كند و بميراند

وَيُميتُ وَيُحْيي وَهُوَ حَيُّ لا يَموُتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَهُوَ عَلي كُلِّشَيْءٍ قديرٌ

و بميراند و زنده كند و او است زنده اي كه نميرد هرچه خير است بدست او است و او بر هر چيز توانا است.

و هو كيفية نفسانية ينبعث منها التّهيوء لما تنتظره، و ضده اليأس فكلّما كان الانتظار اشدّ كان التّهيوء آكد. الا ترى انّه اذا كان لك مسافر تتوقّع قدومه ازداد تهيوءك لقدومه كلّما قرب حينه، بل ربّما تبدل رقادك بالسّهاد لشدّة الانتظار.

و كما يتفاوت مراتب الانتظار من هذه الجهة، كذلك يتفاوت مراتبه من حيث حبك لمن تنتظره، فكلّما اشتدّ الحبّ ازداد التهيوء للحبيب، و اوجع فراقه بحيث يغفل المنتظر عن جميع ما يتعلّق بحفظ نفسه، و لا يشعر بما يصيبه من الالام الموجعة و الشّدايد المفظعة:

انتظار كيفيتى روحى است كه موجب بوجود آمدن حالت آمادگى است براى آنچه انتظار دارند، و ضد آن يأس و نااميدى است. هرچه انتظار بيشتر باشد آمادگى نيز بيشتر است.

خداوند متعال مى فرمايد: «وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوفْ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الأَمَوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ.» (بقره: ۱۵۵)؛ قطعا همه شما را با ترس و گرسنگى و كمبود مالى و جانى و ميوه ها ابتلا مى نماييم و بشارت باد بر پايداران. بنابراين، شرط مهم انتظار، استقامت در مقابل نقصان ها و كمبودهاست.

انتظار، در درجه نخست ويژه حيات و زندگى است. ماهيت زندگى انسان با انتظار و اميد به آينده عجين شده است به گونه‌اى كه بدون انتظار زندگى مفهومى ندارد، و شور و نشاط لازم براى تداوم آن در كار نيست. حيات حاضر و كنونى ظرف پويايى، تلاش و حركت به سوى فردا و فرداها است. و اين‌چنين پويايى و حركتى بدون عنصر «انتظار» ممكن نيست، زيرا احتمال معقول بقا و پايدارى و اميد به تداوم حيات است كه به زندگى كنونى معنا و مفهوم مى‌بخشد، و پويايى و نيروى لازم براى ادامه آن را تأمين مى‌كند.

هرانسان زنده‌اى كه در نخستين انتظارهاى خويش، به تداوم حيات مى‌انديشد و بقاى خويش را انتظار دارد، تمام حركت و سكون خود را در راستاى اين انتظار و در جهت متناسب با تداوم حيات قرار مى‌دهد، و از هرعمل و انديشه‌اى كه با تداوم حيات او ناسازگار باشد، يا به گونه‌اى آن را خدشه‌دار و ضعيف كند، يا در خطر قرار دهد، بشدت پرهيز مى‌كند.

انتظارهاى ديگر كه از انتظار اصل حيات فراتر مى‌رود و به انتظار آرمانها و هدفهاى برتر حيات و فرازهاى زندگى مى‌رسد نيز داراى چنين ويژگى و جهتگيرى است، يعنى انديشه و عمل آدمى را در راستاى تحقق آن آرمانها و هدفها قرار مى‌دهد، و انسان را وامى‌دارد تا راهها و شيوه‌هايى را برگزيند كه او را به خواسته‌ها و هدفهايش نزديك كند و موانع راه را كنار زند. از اينجا است كه انسان به آمادگى و آماده‌سازى خود و محيط خود مى‌پردازد و زمينه آرمانها و هدفهاى خويش را فراهم مى‌آورد.