فايلستان

چون به حكم ازلى مراتب همه موجودات عالم و آفرينش آنها به يكديگر پيوسته و مرتبط مى باشد نابودى يك ذرّه از عالم نابودى كل عالم را در پى دارد همچون حلقه هاى زنجيرى كه به هم پيوسته اند اگر يك حلقه از بين برود زنجيره از هم خواهد گسيخت از طرفى ديگر چون حقيقت ذرّه و عالم ذات، واحد است. اگر حقيقت ذره نابود شود همه عالم نابود گرديده است. همچنين اجزاء عالم وضع و ترتيب خاصى در مراتب آفرينش دارند هرگاه يك ذرّه را از جاى خود بردارند يا جا به جا كنند، آن موضع نيز نابود مى شود و ترتيب عالم به هم مى خورد و اختلال به وجود مى آيد.

«من» كه تو آن را در عبارت مى گويى، برتر از جان و تن است و مراد از آن، تنها روح نمى باشد بلكه «من» ذات واحد است كه در تعيّنات عالم ظهور كرده است و آن اعم از جسم و جان است. و اين جسم و جان از اجزاى «من» مى باشند.

اى در اين كارگهى هوشْ رُباى روز و شب ، چشم نِه و گوش گشاى نه ز چشم تو ز ديدن اثرى نه به گوشَت ز شنيدن خبرى كور و كَر ، چند نشينى چندي نبى خبر چند نشينى چندين پرده از چشم جهان بين كن بازبنِگر پيش و پس و شيب و فراز بين كه اين دايره گردون چيست روز و شب ، گِرد تو جاويدان چيست بر سرت چتر مرصَّع كه فراشت بر وى اين نقش مُلَمَّع كه نگاشت عين ممكن به براهين خرَدنتواند كه شود هست به خود چون زهستى ش نباشد اثرى چون به هستى رسد از او دگرى ذات نايافته از هستى بخشكى تواند كه شود هستى بخش خشكْ ابرى كه زآب است تهى نايد از وى صفت آب دهى هر چه او را بُوَد از بود نشانگر بُوَد منحصر اندر امكان لازم آيد كه نيايد به وجودهيچ موجود در اين عرصه جود نقش بى خامه نقّاش كه ديدنغمه بى زخمه  مطرب كه شنيد.

نيى دمساز عشق‌با دليل عقل دارى قيل و قال‌عقل را اينجا بود پا در عقال چون ز شاه عشق آيت شد جهان‌از سپاه عقل رايت شد نهان خود ظهور حسن و عشق از حق بودهر دوان از يك محل مشتق بود چون ظهور عقل كو از مصدرست ‌ليك اندر عقل مصدر مضمر است حسن و عشق، اكنون چو نور و ناردان‌كاين دو از آتش همى گردد عيان نور را، زيب رخ ليلى كند نار او در قلب مجنون جا كند نام آن در رخ همى حسن آمده ‌نام اين عشق و به دل آتش زده چون كه درهاى مراتب باز شدحسن و عشق از يكديگر ممتاز شد خود مقام جمع و تفريق ست اين‌ گوش بگشا جاى تحقيق ست اين عين يكديگر بود شير و پنيردر مراتب اين پنيرو اوست شير گاه نور گونه ليلى شود تا كه مجنون بيند و شيدا شود هستى عاشق بسوزد ز آن شراربلكه هم تفويض و جبر و اختيار از مگس گردد عسل پيدا مثل ‌گر مگس وقتى كند ميل عسل چون عسل فانى بود اندر مگس‌اين مثل را مى‌نگويد جبر كس‌.

خداوندا يادت كنم كه خود در يادى و رهى را از فراموشى فريادى،يادى و يادگارى و دريافتن خود يارى،خداوندا هر كه در تو رسيد غمان وى برسيد.

ادراك سمع، نه به اين است كه هواى واحد متحمّل آن كيفيّت مى‌گردد و آن را به صماخ مى‌رساند، و نه به آن است كه اهويه متعدّده متموّجه هستند كه هر يك آن كيفيّت را به ديگرى مى‌رسانند تا آنكه هواى مجاور صماخ به آن متكيّف مى‌گردد و به سمع مى‌رساند.

دانش و خواسته است نرگس وگل
كه به يك جاى نشكفند به هم
هر كه را دانش است، خواسته نيست
و آنكه را خواسته است، دانش كم

درختان گويى اشعار زمينند كه خاكشان بر آسمان مى نگارد. ولى ما اين سروده هاى سبز را قطع مى كنيم و از آنها كاغذ مى سازيم تا تهى بودنمان را در آن به ثبت رسانيم.

وقتى كه منادى حق تو را از خانه خاك بخواند براى جزاء كردارت به عرصه رستاخيز براند, آن گاه ببينى خروش از مظلومان برآيد و فرياد از نهاد ظالمان برخيزد, سراپرده عزت در صحراى قدرت زده شود, بساط عظمت گسترده گردد, ترازوى عدل آويخته, صراط راستى كشيده, اقوياء در دست ضعفاء اسير, و فقراء بر امراء امير, مطيع شادان و عاصى گريان, چه نسبها بريده, و چه روى سفيدان روى سياه گرديده.

پس از عهد آدم إلى زماننا كسى از مرگ نرست و تو هم نخواهى رست, يعنى: اين دردى است بى درمان و جراحتى است بى مرهم, مرحله ايست رفتنى, و گلى است چيدنى, و راهى است ديدنى, و غنچه اى است شكفتنى, و ساغرى است شكستنى, و صيدى است رستنى, و جامى است نوشيدنى, و جامه اى است پوشيدنى, و پلى است گذشتنى. كسى از اين دام به جُهد نَجَهد, و از اين قيد به كيد نَرَهد. و زينهار ! پند من پدرانه است گوش دار, بيگانگى مورز كه در دين برادرى, هر كه باشى خواهى مردن و هر آنچه داشته باشى خواهى گذاردن.