فايلستان

خواصّ مثلّث قائم الزّاويه و ضلع آن و اجزاء ضلع مزبور وَتر زاويه قائمه و مربّع آن جذر صحيح و شكسته شكل عروض مربّع صحيح نداشتن كسر در حالت مجرّد و حالت مركّب مربّع عدد صحيح و كسر مربّع قطر مربّع ضعف مربّع ضلع مربّع نسبت قطر به ضلع و مثنّاة بالتّكريرشدن آن نسبت مربّع به مربّع شكل حمار عقيده به اين كه دايره و مثلّث و اشكال نظير آن دو در واقع اشكالى دندانه دار است و چشم در ديدن آنها خطا مى كند قطر مربّع آن را به دو مثلّث قائم الزّاويه تقسيم مى كند توقّف رسم مثلّث متساوى الاضلاع بر رسم دايره اشكال بيضوى و نظاير آن كه زاويه ندارند اثبات دايره و كره به طريق حركت فقط مبتنى بر اصل اتّصال اجزاست; و امثال اين قضايا و اصول و مفاهيم را در مقدّماتى كه براى اثبات مدّعاى خويش چيده به كار گرفته است. تا به گفته وى مواجهه با آنها ذهنهاى ناظران را ورزيدگى بخشد و بر هوشمندى شان بيفزايد وخردهاى انديشه وران را به جنبش درآورد و…

بفرموده امام باقر (ع) (در روح و نهاد انسان) ثابت و باقيست كه ما از آن به معرفت فطرى ياد مى‌كنيم.

و از اينجا معناى‌ (أَنْ تَقُولُوا ...) و بطلان ادعاى غفلت نيز روشن مى‌شود.

نور حق است احمد و لمعان و نور

از نبى در اولياء دارد ظهور

هردلى پرتوپذير است از نبى‌

چون مه از خور مستنير است از نبّى‌

هرچه امروز حاصل ما نيست

طلب آن مكن كه فردا نيست

گر در اينجا نديده اي او را

رؤيت او تو را در اينجا نيست

حق به حق بين كه ما چنين ديديم

ديده اي كان نديد بينا نيست

وانكه حق را به خويشتن بيند

ديده اش بر كمال گويا نيست

هر كه گويد كه حق به خود بيند

اين سعادت ورا مهيا نيست

گر چه آبند قطره و دريا

قطره در وصف همچو دريا نيست

تا احَبّ للّه آيى در حسيب‌

كز درخت احمدى با اوست سيب‌

تا كه ابْغَض للَّه آيى پيش حق‌

تا نگيرد بر تو رشك عشق دق‌

حق آن است كه وجود را حقيقتى واحد و درجات مختلف است; و افراد آن به لحاظ حقيقت و ذات با يكديگر اختلافى ندارند; بلكه اختلاف آنها ناشى از هويّتهاى آنهاست كه امورى زائد برحقيقت وجود نيست; چراكه تعيّن و تميّز در هويّتها به نفس هويّتهاى آنهاست; كه در سنخ حقيقت با يكديگر هماهنگى دارند; و پاره اى بر پاره اى ديگر از حيث ذات و حقيقت تقدّم دارند و اين تقدّم ناشى از گونه هاى اختلافهاى تشكيك انگيز است ـ از اولويّت و عدم آن و تقدّم و تأخّر و قوّت و ضعف ـ پس وجودى كه آن را سبب نيست از موجودات ديگر به موجوديّت سزاوارتر است; و به تقدّمى ذاتى مقدّم است بر تمام موجودات; بلكه تمامى موجودات همچون سايه ها و رشحاتى هستند براى نور هستي او و درياى نيكى و بخشندگى او. همچنين تمام وجودات عقلى مقدّم اند بر آنچه پس از آنها مى آيد; و وجود جوهر مقدّم است بر وجود عرض.

منزلى ديگر است،ره روان را و حالتى ديگر است محبان را،اما تا با شمشير مجاهدت در راه شريعت كشته نشوى و به آتش محبت سوخته نگردى مسلم نيست كه در اين باب شروع كنى و نگر تا اعتقاد نكنى كه آتش همين چراغست،كه تو دانى و بس،كه كشتگان حق ديگرانند و كشته‌شدگان خلق دگران، و سوختن بآتش عقوبت ديگر است، و سوختن بآتش محبت ديگر،پير بزرگوار گفت من چه دانستم كه اين دود آتش داغ است،من پنداشتم كه هر كجا آتشى است چراغ است،من چه دانستم كه در دوستى، كشته را گناهست و قاضى خصم را پناهست،من چه دانستم كه حيرت بوصال تو طريق است،و ترا او بيش جويد كه در تو غريق است.

هر گه كه بخرابه اي بر گذشتي توقّف كردي بزاري بناليدي و رفتگان آن منزل ياد كردي گفتي: كجااند ايشان كه اين بنا نهادند و از آن مسكن ساختند دل بدادند و مال و جان درباختند تا آن غرفه ها بياراستند چون دل برآن نهادند و چون گل بر بار بشكفتند از بار بريختند و در گل خفتند.

وانچه مانده در آخر منزل     

ضرب كن در شش و درج ميدان

كردگارا به بي‌نيازي خويش

به كريمي و كارسازي خويش

به سهي‌قامتان گلشن ناز

به ملامت‌كشان كوي نياز

به صفات جلال و اكرامت

نظر خاص و رحمت عامت

به سلاطين مسند تحقيق

يالكان مسالك توفيق

به اسيران و زاري ايشان

به غريبان و خواري ايشان

به نوازندگان عالم گل

كه هنوز ايمن‌اند از غم گل

به سفركردگان عالم خاك

كز جهان رفته‌اند با دل چاك

به رسولي كه نعت اوست كلام

سيدالمرسلين عليه سلام

نظري جانب هلالي كن

دلش از مهر غير خالي كن

حشر او با رسول كن يا رب

اين دعا را قبول كن يا رب

در امان دار پيش آن مولي

تا نبيند عقوبت عقبي

چون به عزم رحيل زين منزل

به حريم فنا كشد محمل

در ره مرگ باشدش همراه

هادي لااله‌الاالله